ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΕΡΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΩΝ

Η απόφαση 44/2008 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ροδόπης προκάλεσε έντονες συζητήσεις στην ελληνική «μπλογκόσφαιρα» και όχι άδικα αφού αποτελεί την πρώτη περίπτωση, όπου με σπάνιο δικαστικό μεράκι πραγματεύονται και αναλύονται αμφισβητούμενα θέματα σχετικά με την έννοια, τη φύση και τη λειτουργία των ιστολογίων (blogs). Ο πυρήνας της υπόθεσης αφορά προσβλητικό δημοσίευμα που έθιγε γνωστό πρόσωπο (ενάγοντα) της τοπικής κοινωνίας και ήταν αναρτημένο σε μπλογκ που φαινόταν να ανήκει στον εναγόμενο.
Επισημαίνοντας ότι το κείμενο της απόφασης αξίζει να αναγνωσθεί στο σύνολό του, από τη θέση αυτή θα περιοριστούμε στον αποσπασματικό σχολιασμό των κυριότερων σημείων. Καταρχήν επιχειρείται για πρώτη φορά ένας ορισμός του ιστολογίου που συνοψίζεται ως εξής: πρόκειται για ένα διαδραστικό μέσο επικοινωνίας αόριστου αριθμού προσώπων, που αποτελεί τεχνική εφαρμογή στον παγκόσμιο ιστό και ειδικότερα ιστοσελίδα εν είδει προσωπικού ημερολογίου, δημοσίως προσιτού σε όλους τους χρήστες του διαδικτύου, οι οποίοι ανταποκρινόμενοι στα ερεθίσματα που λαμβάνουν από την ανάγνωση των απόψεων του κατόχου - διαχειριστή του, δύνανται να ανακοινώσουν στο ίδιο ιστολόγιο τα δικά τους σχόλια, τα οποία είναι επίσης αναγνώσιμα. Με βάση τα στοιχεία αυτού του ορισμού και τη γραμματική διατύπωση του ν. 1178/1981 «περί αστικής ευθύνης του τύπου» και του άρθρου 681Δ ΚΠολΔ, η απόφαση ακολουθεί μια μάλλον αχρείαστα δαιδαλώδη λογική, εξοβελίζοντας, αρχικά, τα ιστολόγια από το θεσμικό πλαίσιο των ανωτέρω διατάξεων, για να καταλήξει όμως εντέλει στην αναλογική εφαρμογή των ίδιων ρυθμίσεων. Παράλληλα απορρίπτει την ταύτιση των μπλογκς με την έννοια του «ηλεκτρονικού τύπου» που χρησιμοποιήθηκε νομολογιακά για να χαρακτηρίσει τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης, όπως η τηλεόραση αλλά και οι ιστοσελίδες εφημερίδων, κατ’ αντιδιαστολή προς το γραπτό τύπο. Στο σημείο αυτό, παρατηρείται ένα λογικό άλμα. Ο νομοθέτης έχει υπαγάγει στις διατάξεις του ν. 1178/1981 (όπως τροποποιήθηκε με το ν. 2328/1995) τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές («ηλεκτρονικό τύπο») προβλέποντας μάλιστα διαφορετικού ύψους αποζημιώσεις προς ικανοποίηση ηθικής βλάβης, που αυξάνουν ανάλογα με την εμβέλεια των σταθμών. Στην περίπτωση των μπλογκς όμως, όπου η εμβέλεια είναι θεωρητικά παγκόσμια, η δικαστική κρίση προάγει (όχι με ιδιαίτερη σαφήνεια) την εφαρμογή των επιεικέστερων ρυθμίσεων που αφορούν τον γραπτό τύπο.
Περαιτέρω, επαναλαμβάνεται ρητά, όπως προβλέπεται και στο π.δ. 131/2003 (που ενσωματώνει την Οδηγία 2000/31/ΕΚ) ότι οι παροχείς υπηρεσιών διαδικτύου δεν υποχρεούνται να ελέγχουν το περιεχόμενου που αποθηκεύουν και ως εκ τούτου η εταιρία που φιλοξενεί ένα ιστολόγιο δεν ευθύνεται για το περιεχόμενό του. Γίνεται επίσης μνεία στην ανωνυμία των κατόχων ιστολογίων, η οποία προκάλεσε μάλλον αδικαιολόγητο ενθουσιασμό στους μπλόγκερς, καθώς δεν αναγνωρίζει την ανωνυμία ως δικαίωμα αλλά ως αναγκαίο κακό. Η σύγκριση δε με τη χρήση ψευδώνυμου στην έντυπη δημοσιογραφία μπορεί να θεωρηθεί ατυχής διότι ο δημοσιογράφος εξαρτάται από τον εργοδότη ή αρχισυντάκτη του, ο οποίος τουλάχιστον τον γνωρίζει και καλύπτει και με δική του ευθύνη ό,τι δημοσιεύεται. Αντίθετα, ο μπλόγκερ ενεργεί αυτόνομα και μπορεί να παραμείνει εντελώς άγνωστος. Η ίδια η κατάληξη της απόφασης θα μπορούσε κάλλιστα να ειδωθεί ως έμμεση σύσταση στο νομοθέτη για κάλυψη αυτού του κενού, που οδηγεί σε μη απόδοση δικαίου, αφού ο τρόπος λειτουργίας ενός ιστολογίου καθιστά αδύνατη την ταυτοποίηση του αληθινού κατόχου-διαχειριστή του. Είναι ενδεικτικό ότι ζητείται η συνδρομή του Τμήματος Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, το οποίο ακόμη και αν νομιμοποιούνταν να βοηθήσει (δεν νομιμοποιείται καθώς δεν συντρέχουν προϋποθέσεις άρσης του απορρήτου) θα βρισκόταν πιθανότατα σε αδιέξοδο, διότι η διαδικασία απόκτησης ενός μπλογκ καθώς και η διαχείριση του, μπορεί να είναι τόσο ανώνυμη που να καθιστά αδύνατη την βέβαιη ταυτοποίηση ενός φυσικού προσώπου. Σίγουρα, αυτή η απροσπέλαστη de facto ανωνυμία ή ψευδωνυμία αποτελεί συχνά εγγύηση της ελεύθερης έκφρασης, δεν παύει όμως να χρησιμοποιείται παραμορφωτικά και κακόβουλα δημιουργώντας κλίμα αδίκου. Ως εκ τούτου μπορεί να δυσαρεστούσε τη μπλογκόσφαιρα, αλλά δε θα αποτελούσε έκπληξη, μια νομοθετική αλλαγή εθνικού ή υπερεθνικού επιπέδου για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης χρήσης των ιστολογίων.


ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:

Κείμενο Απόφασης:
Περιοδικό Αρμενόπουλος 3/2009, σελ. 406 επ.

http://www.epikairo.gr/?p=20999

Βλ. επίσης:
http://informatics-and-law.blogspot.com/2009/05/blog-post_15.html

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=47717&ref=search