Από τις 16 έως τις 18 Νοεμβρίου 2005, οργανώθηκε στην Τύνιδα, με πρωτοβουλία του Ο.Η.Ε. και υπό την εποπτεία της Διεθνούς Τηλεπικοινωνιακής Ένωσης (International Telecommunications Union, ITU), η Παγκόσμια Σύνοδος Κορυφής για την Κοινωνία της Πληροφορίας (World Summit on the Information Society, WSIS). Αποτελώντας λογική συνέχεια της 1ης Συνόδου που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη στις 10-12 Δεκεμβρίου 2003, η Σύνοδος αυτή εστίασε στην προβληματική του λεγόμενου «ψηφιακού χάσματος» ανάμεσα στις αναπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Εντούτοις, πολύ πριν από την έναρξη των εργασιών της, το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων και της κοινής γνώμης φάνηκε να απορροφά η συζήτηση γύρω από τον έλεγχο του Ίντερνετ και τη δημιουργία νέων διαδικτυακών ηγεμονιών.
Ίσως δημιουργεί απορία η αναφορά σε ελεγκτικούς μηχανισμούς ενός μέσου που ορίζεται ως μη ιεραρχικό δίκτυο και λειτουργεί σε αποκεντρωμένη βάση. Ωστόσο, πέρα από την άναρχη δομή που καθιστά ανέφικτο τον έλεγχό του, το Διαδίκτυο υπόκειται σε μία εποπτεία όσον αφορά τις διευθύνσεις του αχανούς Παγκόσμιου Ιστού (WWW). Ειδικότερα, η διαχείριση του μητρώου διευθύνσεων IP (Internet Protocol address), του συστήματος ονομάτων τομέα, DNS (Domain Name System) καθώς και η απόδοση τομέων ανωτάτου επιπέδου, TLD (Top Level Domain) ρυθμίζεται από τον, διεθνούς στελέχωσης, μη κερδοσκοπικό Οργανισμό ιδιωτικού δικαίου ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers). Ο Οργανισμός λειτουργεί από το 1998 με έδρα το Λος Άντζελες, υπάγεται στο Υπουργείο Εμπορίου των Η.Π.Α. και υπόκειται στο νομικό καθεστώς τους. Ως προς την τεχνική δομή του, ο ICANN αποτελείται από 13 διακομιστές βάσης (root servers), εκ των οποίων 10 βρίσκονται στις Η.Π.Α., 2 στην Ευρώπη και 1 στην Ιαπωνία θωρακίζοντας τη λειτουργική σταθερότητα του Δικτύου. Ο ρόλος του ICANN μπορεί να θεωρηθεί τεχνικός, αλλά έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς εξασφαλίζει στην πράξη τη διαρκή ενημέρωση των φυλλομετρητών (browser, π.χ. Internet Explorer) και των προγραμμάτων e-mail για την ορθή και ταχεία διακίνηση των δεδομένων στον Ιστό. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 η λειτουργία του ICANN υπό την εποπτεία της κυβέρνησης των Η.Π.Α. μπορούσε να θεωρηθεί αυτονόητη, τουλάχιστον λόγω της καταγωγής του Ίντερνετ που γεννήθηκε και εξελίχθηκε σε αμερικανικό έδαφος. Παρ’ όλα αυτά, λίγα χρόνια αργότερα, η απότομη εξάπλωση του Διαδικτύου ως πολυμεσικού φορέα γνώσης και επικοινωνίας με πρωτοφανή δυναμική και παγκόσμια εμβέλεια, τροφοδότησε ένα κλίμα αντιπαράθεσης μεταξύ κρατών για τη διεκδίκηση των ελεγκτικών μηχανισμών του. Πιο απλά, η αύξηση της ισχύος του διαδικτυακού μέσου αυξάνει αυτόματα τη δύναμη του διαχειριστή του και κατ’ επέκταση ωθεί όλο και περισσότερες δυνάμεις στη διεκδίκηση αυτού του ρόλου.
Πριν από τη Σύνοδο της Τύνιδας, η ειδικά συσταθείσα Ομάδα Εργασίας του Ο.Η.Ε. για τη Διακυβέρνηση του Ίντερνετ (Working Group on Internet Governance, WGIG) γνωστοποίησε τέσσερις προτάσεις για το μέλλον του Διαδικτύου, κινούμενη από το σενάριο διατήρησης της υπάρχουσας κατάστασης μέχρι την πλήρη ανατροπή της και τη δημιουργία ενός Διεθνούς Συμβουλίου Ίντερνετ προς αντικατάσταση του ICANN. Παράλληλα η κυβέρνηση των Η.Π.Α. κατέστησε σαφές ότι δεν σκόπευε να παραχωρήσει το διαχειριστικό της ρόλο, ενώ οι ηγεσίες, κυρίως, των αναπτυσσόμενων χωρών πήραν ανοιχτά θέση ενάντια στις ηγεμονικές τάσεις των Η.Π.Α. Η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία, το Ιράν και η Κούβα συνασπίστηκαν υπέρ της ανάληψης των αρμοδιοτήτων του ICANN από έναν νέο οργανισμό υπό την εποπτεία του Ο.Η.Ε. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεπερνώντας τους αρχικούς δισταγμούς, επέλεξε μια συμβιβαστική λύση, προτείνοντας την αποδέσμευση του ICANN από την αμερικανική εποπτεία και τη σταδιακή αντικατάσταση του Οργανισμού από μία διακυβερνητική επιτροπή τεχνοκρατών. Εντέλει, η απάντηση για τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ δόθηκε μέσα από τη Διακήρυξη της Τύνιδας. Ο ICANN διατήρησε την τεχνική διαχείριση του Διαδικτύου αλλά αποφασίστηκε η δημιουργία ενός διεθνούς forum, (Internet Governance Forum, IGF), όπου θα συζητούνται από εκπροσώπους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σημαντικά προβλήματα της λειτουργίας του Διαδικτύου, όπως το spamming ή το κυβερνοέγκλημα. Ωστόσο, οι αποφάσεις του forum -η πρώτη σύνοδος του οποίου αναμένεται μέσα στο 2006 στην Αθήνα- δεν θα έχουν καμία δεσμευτική ισχύ. Με τον τρόπο αυτό, το ζήτημα της διακυβέρνησης του Διαδικτύου φαίνεται να αναβάλλεται επ’ αόριστο αφήνοντας όμως σαφή ερωτηματικά σχετικά με το θεμιτό ή μη της αλλαγής του δεδομένου καθεστώτος. Πιο συγκεκριμένα τίθεται το ερώτημα αν υπάρχει η ανάγκη αυτής της αλλαγής ή επιδιώκεται η διόρθωση ενός μη υπαρκτού προβλήματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο δυσμενών συνεπειών (π.χ. εμπλοκή παρεμβατικών καθεστώτων στην διαχείριση του Διαδικτύου με αποτέλεσμα τη σταδιακή επιβολή περιορισμών σε επίπεδο ελευθερίας έκφρασης, βλ. πρόσφατο κλείσιμο αντικυβερνητικών ιστοσελίδων στην Κίνα).
Τελικά, στο περιθώριο όλων αυτών των διαφωνιών για τη διακυβέρνηση του Ίντερνετ, η μόνη ουσιαστική πρωτοβουλία για τον περιορισμό του «ψηφιακού χάσματος» προήλθε από τον, ελληνικής καταγωγής, καθηγητή στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (Μ.Ι.Τ.), Νίκολας Νεγροπόντε. Ενώπιον αντιπροσώπων 176 χωρών και με τη στήριξη του Γ.Γ. του Ο.Η.Ε. Κόφι Ανάν, ο Νεγροπόντε παρουσίασε το πρωτότυπο μοντέλο ενός φορητού υπολογιστή με κόστος χαμηλότερο των 100 δολαρίων, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «100 Dollar Laptop» του Εργαστηρίου Μέσων (Media Lab) του Μ.Ι.Τ. Για την προώθηση του εν λόγω υπολογιστή έχει συσταθεί η μη κερδοσκοπική οργάνωση «One laptop per Child» (Ένας φορητός υπολογιστής για κάθε παιδί), αποσκοπώντας να προσφέρει στα παιδιά των αναπτυσσόμενων κρατών το απαραίτητο εφόδιο για να αποκτήσουν πρόσβαση στην Κοινωνία της Πληροφορίας.
ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:
http://www.itu.int/wsis
http://www.icann.org/wsis/icann-wsis-11nov05.htm
http://www.icann.org/announcements/announcement-21nov05-2.htm
http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/11/04/ AR2005110401431.html
http://news.com.com/Internet+showdown+in+Tunis/2008-1012_3-5945200.html
http://www.theregister.co.uk/2005/11/16/us_wins_net_governance
http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/4441544.stm
http://laptop.media.mit.edu
