ΥΠΟΘΕΣΗ SCHREMS: Η ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΛΙΜΕΝΑ

Στις 6 Οκτωβρίου 2015, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε την υπόθεση C-362/14, Maximillian Schrems κατά Data Protection Commissioner, και αποφάνθηκε ότι η ρύθμιση περί ασφαλούς λιμένα (Safe Harbour) εκ μέρους της Επιτροπής είναι ανίσχυρη. Τούτη η απόφαση έλαβε μεγάλη δημοσιότητα, καθόσον σχετίζεται τόσο με τη χρήση του Facebook όσο και με τις αποκαλύψεις του Edward Snowden για τη δράση των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ, αλλά έχει και ιδιαίτερη νομική σημασία, καθόσον ανατρέπει επί της ουσίας το καθεστώς ασφαλούς λιμένα που ίσχυε έως τώρα για τις ΗΠΑ.

Το καθεστώς ασφαλούς λιμένα

Πιο αναλυτικά, η οδηγία 95/46/ΕΚ περί προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ορίζει ότι η διαβίβαση προσωπικών δεδομένων από κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τρίτη χώρα επιτρέπεται, κατ’ αρχήν, μόνον εφόσον η εν λόγω τρίτη χώρα εξασφαλίζει ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας των δεδομένων. Κατά την ίδια οδηγία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να διαπιστώσει ότι τρίτη χώρα, λόγω της εθνικής της νομοθεσίας ή διεθνών δεσμεύσεων που έχει αναλάβει, εξασφαλίζει ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας. Στην περίπτωση αυτή επιτρέπεται να διαβιβάζονται τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα από τα κράτη μέλη, χωρίς να είναι απαραίτητη η παροχή πρόσθετων εγγυήσεων. Τέλος, η οδηγία προβλέπει ότι κάθε κράτος μέλος ορίζει μία ή περισσότερες δημόσιες αρχές (εθνικές αρχές ελέγχου) υπεύθυνες για τον έλεγχο της εφαρμογής, εντός του συγκεκριμένου κράτους, των εθνικών διατάξεων που θεσπίζονται βάσει της οδηγίας αυτής.

Βάσει της οδηγίας 95/46/ΕΚ, λοιπόν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε στις 26 Ιουλίου 2000 απόφαση (γνωστή ως «απόφαση περί ασφαλούς λιμένα») αναγνωρίζοντας ότι οι αρχές ασϕαλούς λιμένα για την προστασία της ιδιωτικής ζωής που εκδίδονται από το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ παρέχουν ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας για τη διαβίβαση δεδομένων από την Ένωση στις ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, η απόφαση περί ασφαλούς λιμένα επέτρεπε τη μεταφορά προσωπικών πληροφοριών για εμπορικούς σκοπούς από εταιρείες της ΕΕ σε εταιρείες στις ΗΠΑ που τηρούσαν τις εν λόγω αρχές. Η λειτουργία της απόφασης περί ασφαλούς λιμένα στηρίχθηκε σε δεσμεύσεις και αυτοπιστοποίηση των εταιρειών που συμμορφώνονταν προς τις απαιτήσεις της απόφασης. Οι εταιρίες έπρεπε να εγγραφούν σε σχετικό μητρώο, ενημερώνοντας το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ, ενώ η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ ήταν αρμόδια για την επιβολή των αρχών ασφαλούς λιμένα. Η προσχώρηση σε τούτο το καθεστώς ήταν οικειοθελής, αλλά οι κανόνες είχαν δεσμευτικό χαρακτήρα για όσους υπάγονταν σε αυτό.

Το ιστορικό της υπόθεσης

Ο Αυστριακός Maximillian Schrems είναι χρήστης του Facebook από το 2008. Όπως ισχύει και για τους λοιπούς χρήστες του Facebook που κατοικούν στην Ένωση, τα δεδομένα που παρέχει ο M. Schrems στο Facebook διαβιβάζονται, εν όλω ή εν μέρει, από την ιρλανδική θυγατρική της Facebook σε διακομιστές που βρίσκονται στις ΗΠΑ, όπου τα δεδομένα αυτά αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας. Ο M. Schrems υπέβαλε καταγγελία στην ιρλανδική αρχή ελέγχου, θεωρώντας ότι βάσει των αποκαλύψεων στις οποίες προέβη το 2013 ο E. Snowden σχετικά με τις δραστηριότητες των υπηρεσιών πληροφοριών των Ηνωμένων Πολιτειών (ιδίως της National Security Agency, NSA), η νομοθεσία και οι πρακτικές των ΗΠΑ δεν παρέχουν ικανοποιητική προστασία από την παρακολούθηση, εκ μέρους των δημοσίων αρχών, των δεδομένων που διαβιβάζονται προς τις ΗΠΑ. Η ιρλανδική αρχή ελέγχου απέρριψε την καταγγελία, με την αιτιολογία ότι η Επιτροπή, στην από 26 Ιουλίου 2000 απόφασή της έκρινε ότι, στο πλαίσιο του καθεστώτος «ασφαλούς λιμένα» οι Ηνωμένες Πολιτείες εξασφαλίζουν ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας στα διαβιβαζόμενα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.

Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιρλανδίας, το οποίο εξέτασε την υπόθεση, ζήτησε να διευκρινισθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αν η απόφαση αυτή της Επιτροπής εμποδίζει εθνική αρχή ελέγχου να ερευνήσει καταγγελία κατά την οποία τρίτη χώρα δεν εξασφαλίζει ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας, και, εφόσον χρειάζεται, να αναστείλει τη διαβίβαση των επίμαχων δεδομένων.

Η απόφαση του ΔΕΕ

Με την απόφασή του το ΔΕΕ έκρινε ότι η ύπαρξη απόφασης της Επιτροπής με την οποία διαπιστώνεται ότι τρίτη χώρα εξασφαλίζει ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας στα διαβιβαζόμενα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα δεν εξαφανίζει ούτε περιορίζει την εξουσία που έχουν οι εθνικές αρχές ελέγχου βάσει του Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της οδηγίας 95/46/ΕΚ. Επισήμανε ότι καμία διάταξη της οδηγίας δεν εμποδίζει τις εθνικές αρχές να ελέγχουν τη διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προς τις τρίτες χώρες για τις οποίες έχει εκδοθεί απόφαση της Επιτροπής. Έτσι, ακόμη και όταν έχει εκδοθεί απόφαση της Επιτροπής, οι εθνικές αρχές ελέγχου στις οποίες έχει υποβληθεί σχετική αίτηση πρέπει να μπορούν να εξετάσουν αμερόληπτα αν η διαβίβαση των δεδομένων κάποιου προσώπου προς τρίτη χώρα πληροί τους όρους που θέτει η οδηγία.

Ωστόσο, το ΔΕΕ είναι το μόνο αρμόδιο να διαπιστώσει την ακυρότητα πράξης της Ένωσης, όπως της απόφασης της Επιτροπής. Εξετάζοντας, λοιπόν, το κύρος της απόφασης περί ασφαλούς λιμένα της Επιτροπής, το ΔΕΕ τόνισε ότι η Επιτροπή όφειλε να διαπιστώσει αν οι ΗΠΑ εξασφαλίζουν πράγματι, λόγω της εθνικής τους νομοθεσίας και των διεθνών δεσμεύσεων που έχουν αναλάβει, επίπεδο προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων ουσιαστικά ισοδύναμο με αυτό που παρέχεται εντός της Ένωσης. Επισήμανε, συναφώς, ότι η Επιτροπή δεν προέβη σε τέτοια διαπίστωση αλλά αρκέστηκε, απλώς, στην εξέταση του καθεστώτος του ασφαλούς λιμένα.

Το ΔΕΕ, χωρίς να χρειάζεται να εξετάσει αν το καθεστώς αυτό εξασφαλίζει επίπεδο προστασίας ουσιαστικά ισοδύναμο με αυτό που παρέχεται εντός της Ένωσης, υπογράμμισε ότι το εν λόγω καθεστώς εφαρμόζεται μόνο στις αμερικανικές επιχειρήσεις που προσχωρούν σε αυτό, χωρίς να δεσμεύει τις ίδιες τις δημόσιες αρχές των ΗΠΑ. Εξάλλου, οι απαιτήσεις που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια, το δημόσιο συμφέρον και την τήρηση των νόμων των ΗΠΑ υπερέχουν έναντι του καθεστώτος ασφαλούς λιμένα, με αποτέλεσμα οι αμερικανικές επιχειρήσεις να οφείλουν να αποκλίνουν, χωρίς περιορισμό, από τους κανόνες προστασίας που προβλέπει το καθεστώς αυτό, όταν οι εν λόγω αρχές συγκρούονται με τις ανωτέρω απαιτήσεις. Έτσι, το αμερικανικό καθεστώς ασφαλούς λιμένα επιτρέπει επεμβάσεις εκ μέρους των αμερικανικών δημόσιων αρχών στα θεμελιώδη δικαιώματα των προσώπων, δεδομένου ότι η απόφαση της Επιτροπής δεν αναφέρει ούτε την ύπαρξη κανόνων στις ΗΠΑ για τον περιορισμό τυχόν επεμβάσεων ούτε την ύπαρξη αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας από τις επεμβάσεις αυτές.

Το ΔΕΕ έκρινε ότι η ανωτέρω ανάλυση σε σχέση με το συγκεκριμένο καθεστώς ενισχύεται από δύο ανακοινώσεις της Επιτροπής από τις οποίες προκύπτει ότι οι αρχές των ΗΠΑ μπορούν να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που διαβιβάζονται από τα κράτη μέλη προς τις ΗΠΑ και να τα επεξεργάζονται κατά τρόπο ασυμβίβαστο με τον σκοπό για τον οποίο διαβιβάστηκαν, καθ’ υπέρβαση αυτού που κατά την Επιτροπή είναι το όριο του απολύτως αναγκαίου και του αναλογικού για την προστασία της εθνικής ασφάλειας. Ομοίως, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι για τους ενδιαφερόμενους δεν υπάρχει η δυνατότητα μέσω της διοικητικής ή της δικαστικής οδού να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα που τους αφορούν, να εξασφαλίσουν την τροποποίηση ή τη διαγραφή τους.

Όσον αφορά το επίπεδο προστασίας που είναι ουσιαστικά ισοδύναμο με τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες που προστατεύονται εντός της Ένωσης, το ΔΕΕ επισήμανε ότι στο δίκαιο της Ένωσης μια ρύθμιση δεν περιορίζεται στο αναγκαίο μέτρο όταν επιτρέπει κατά γενικό τρόπο τη διατήρηση όλων των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα όλων των προσώπων των οποίων τα δικαιώματα διαβιβάζονται από την Ένωση προς τις ΗΠΑ χωρίς καμία διαφοροποίηση, περιορισμό ή εξαίρεση σε σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό και χωρίς να προβλέπονται αντικειμενικά κριτήρια για την οριοθέτηση της πρόσβασης των δημόσιων αρχών στα δεδομένα και τη μεταγενέστερη χρήση τους. Πρόσθεσε, επίσης, ότι ρύθμιση που επιτρέπει στις δημόσιες αρχές την πρόσβαση κατά γενικευμένο τρόπο στο περιεχόμενο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών πρέπει να θεωρηθεί ότι προσβάλλει το ουσιαστικό περιεχόμενο του θεμελιώδους δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής.

Κατά το ΔΕΕ, ρύθμιση που δεν προβλέπει ένδικα βοηθήματα προκειμένου ο ενδιαφερόμενος να έχει πρόσβαση στα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που τον αφορούν ή να επιτύχει την τροποποίηση ή την κατάργηση τέτοιων δεδομένων, προσβάλλει το ουσιαστικό περιεχόμενο του θεμελιώδους δικαιώματος αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, καθόσον η πρόβλεψη μιας τέτοιας δυνατότητας είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την ύπαρξη κράτους δικαίου. Έκρινε, λοιπόν, ότι η επίμαχη απόφαση της Επιτροπής στερεί από τις εθνικές αρχές ελέγχου τις εξουσίες τους, σε περίπτωση που κάποιο πρόσωπο αμφισβητεί τη συμφωνία της απόφασης με την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών, αλλά η Επιτροπή δεν είχε την αρμοδιότητα να περιορίσει κατ’ αυτόν τον τρόπο τις εξουσίες των εθνικών αρχών ελέγχου.

Κατά συνέπεια, το ΔΕΕ αποφάνθηκε ότι η από 26 Ιουλίου 2000 απόφαση της Επιτροπής είναι ανίσχυρη. Ως εκ τούτου, η ιρλανδική αρχή ελέγχου οφείλει να εξετάσει την καταγγελία του M. Schrems με τη δέουσα επιμέλεια και σε αυτήν απόκειται, κατά την ολοκλήρωση της έρευνάς της, να κρίνει αν βάσει της οδηγίας πρέπει να αναστείλει τη διαβίβαση δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών του Facebook προς τις ΗΠΑ, με την αιτιολογία ότι η χώρα αυτή δεν εξασφαλίζει ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας των προσωπικών δεδομένων.

Οι συνέπειες της απόφασης

Η ανωτέρω απόφαση οδήγησε την Επιτροπή σε άμεση επανεξέταση του καθεστώτος ασφαλούς λιμένα, με σκοπό να εξασφαλίσει στην πράξη ένα επαρκές επίπεδο προστασίας των δεδομένων. Η Επιτροπή, λοιπόν, επιτάχυνε τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για τη διαμόρφωση νέου πλαισίου διαβίβασης προσωπικών δεδομένων. Στο πλαίσιο αυτό, ήδη στις 15 Οκτωβρίου, οι αρμόδιοι επίτροποι συναντήθηκαν με εκπροσώπους των επιχειρήσεων και της βιομηχανίας, οι οποίοι ζήτησαν μια σαφή και ομοιόμορφη ερμηνεία της απόφασης, καθώς και μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με τα μέσα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν για τη διαβίβαση δεδομένων. Στόχος της Επιτροπής είναι η ολοκλήρωση των συζητήσεων εντός τριών μηνών. Στο μεταξύ, οι εταιρείες πρέπει να συμμορφωθούν με την απόφαση και να βασίζονται σε εναλλακτικά εργαλεία διαβίβασης όπου αυτό είναι δυνατό. Η Επιτροπή έχει εκδώσει οδηγίες για τις δυνατότητες διαβίβασης διατλαντικών δεδομένων σύμφωνα με την απόφαση έως ότου τεθεί σε εφαρμογή το νέο πλαίσιο. Σε επεξηγηματική ανακοίνωση αναλύονται οι συνέπειες της απόφασης και καθορίζονται εναλλακτικοί μηχανισμοί για τη διαβίβαση προσωπικών δεδομένων στις ΗΠΑ.

Πιο συγκεκριμένα, στη σχετική ανακοίνωση επισημαίνεται ότι η ρύθμιση περί ασφαλούς λιμένα δεν μπορεί να αποτελεί πλέον τη νομική βάση για τη διαβίβαση προσωπικών δεδομένων στις ΗΠΑ και ότι η Επιτροπή θα συνεχίσει και θα ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις για ένα ανανεωμένο και ασφαλές πλαίσιο για τις διατλαντικές διαβιβάσεις προσωπικών δεδομένων, το οποίο πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις της απόφασης του Δικαστηρίου, ιδίως όσον αφορά τους περιορισμούς και τις διασφαλίσεις για την πρόσβαση των δημοσίων αρχών των ΗΠΑ σε προσωπικά δεδομένα. Επίσης, άλλες αντίστοιχες αποφάσεις περί επαρκούς προστασίας θα πρέπει να τροποποιηθούν, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων θα παραμείνουν ελεύθερες να διερευνούν καταγγελίες που ασκούνται από ιδιώτες.

Τέλος, στην ανακοίνωση παρατίθενται και εναλλακτικές δυνατότητες για τη διαβίβαση προσωπικών δεδομένων στις ΗΠΑ, με την επιφύλαξη της ανεξαρτησίας και της εξουσίας των εθνικών αρχών προστασίας δεδομένων να εξετάζουν τη νομιμότητα κάθε τέτοιας διαβίβασης. Οι επιχειρήσεις μπορούν να διαβιβάζουν επί του παρόντος δεδομένα με βάση:

-Συμβατικές λύσεις: οι συμβατικοί κανόνες πρέπει να επιβάλλουν την τήρηση ορισμένων υποχρεώσεων, όπως η θέσπιση μέτρων ασφαλείας, η ενημέρωση του ατόμου το οποίο αφορούν τα δεδομένα, η παροχή διασφαλίσεων σε περίπτωση διαβίβασης ευαίσθητων δεδομένων κ.λπ.

-Δεσμευτικούς εταιρικούς κανόνες για διαβίβαση δεδομένων εντός του ίδιου ομίλου: οι κανόνες αυτοί επιτρέπουν την ελεύθερη κυκλοφορία προσωπικών δεδομένων μεταξύ των διαφόρων υποκαταστημάτων πολυεθνικής εταιρείας. Η κυκλοφορία αυτή πρέπει να εγκρίνεται από την αρχή προστασίας δεδομένων κάθε κράτους μέλους από το οποίο η πολυεθνική εταιρεία επιθυμεί τη διαβίβαση δεδομένων.

-Παρεκκλίσεις: αυτές προβλέπονται με σκοπό τη σύναψη ή εκτέλεση σύμβασης, π.χ. διαβίβαση προσωπικών δεδομένων για κράτηση ξενοδοχείο των ΗΠΑ, τη θεμελίωση, άσκηση ή υπεράσπιση νομικών αξιώσεων, καθώς και σε περίπτωση ελεύθερης και συνειδητής συναίνεσης του ατόμου.

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:

Το κείμενο της απόφασης Schrems:

http://curia.europa.eu/juris/celex.jsf?celex=62014CJ0362&lang1=el

Η οδηγία 95/46/ΕΚ:

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ.do?uri=CELEX:31995L0046:el:HTML

Η απόφαση περί ασφαλούς λιμένα:

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32000D0520

Οι οδηγίες εκ μέρους της Επιτροπής:

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-6014_en.htm

Βλ. επίσης:

http://ec.europa.eu/justice/data-protection/files/com_2013_847_en.pdf

http://ec.europa.eu/justice/data-protection/article-29/press-material/press-release/art29_press_material/2015/20151016_wp29_statement_on_schrems_judgement.pdf

http://europeanlawblog.eu/?p=2931

http://verfassungsblog.de/the-force-awakens-the-schrems-case-from-a-german-perspective/

BITCOIN: ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΝΟΜΙΣΜΑ

Το καλοκαίρι του 2015 έμελλε να καταγραφεί στην ιστορική μνήμη για τις κρίσιμες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις με επίκεντρο την Ελλάδα. Τραπεζική αργία, έλεγχος στις κινήσεις κεφαλαίων, ημερήσιο όριο αναλήψεων, αποτέλεσαν νέους όρους που προστέθηκαν στο καθημερινό λεξιλόγιο κάθε πολίτη. Παράλληλα όμως πύκνωσαν και οι αναφορές σε εναλλακτικά νομίσματα και ευρηματικούς τρόπους διεξόδου από τον περιορισμό των συναλλαγών. Στο πλαίσιο αυτό άρχισε να συζητείται ευρύτερα και στη χώρα μας το φαινόμενο Βitcoin, το οποίο αν και δεν είναι πλέον καινοφανές σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι βέβαιο ότι αποτελεί ακόμη άγνωστη ή τουλάχιστον μη οικεία έννοια για την πλειονότητα των Ελλήνων, όπως συνέβαινε άλλωστε και με το facebook πριν από μερικά χρόνια.

Ορισμός

Αναζητώντας στο διαδίκτυο την απάντηση στο τι εστί Bitcoin, προκύπτουν αποτελέσματα που το ορίζουν ως «λογισμικό ανοιχτού κώδικα που αποτελεί τη βάση του δικτύου» και «μονάδα συναλλαγής πληροφοριών του λογισμικού» ή ως «αποκεντρωμένο νομισματικό σύστημα που βασίζεται στις αρχές της ομότιμης δικτύωσης, των ψηφιακών υπογραφών και των συναρτήσεων απόδειξης εργασίας». Αυτοί οι ορισμοί είναι μεν σωστοί, αλλά και αρκετά δυσνόητοι. Με πιο απλό και σύντομο τρόπο θα μπορούσε να ειπωθεί γενικώς ότι το Bitcoin είναι ένα ψηφιακό νόμισμα το οποίο στηρίζεται στη λειτουργία του διαδικτύου.

Καταγωγή

Η ιδέα για ένα εικονικό κυβερνονόμισμα είναι συνυφασμένη με την ευρεία διάδοση του διαδικτύου στα τέλη της δεκαετίας του ‘90. Ωστόσο, μόλις το 2008 δόθηκε στη δημοσιότητα μια μελέτη που πρότεινε ένα ολοκληρωμένο σύστημα δημιουργίας, διαχείρισης και διακίνησης ψηφιακού χρήματος. Τη μελέτη υπέγραφε ο Satoshi Nakamoto, ένα πρόσωπο αδιευκρίνιστης –έως σήμερα– ταυτότητας που αποτελεί πλέον θρύλο του κυβερνοχώρου. Παρά την αφάνεια του δημιουργού του, το Bitcoin δεν άργησε να μετουσιωθεί από θεωρητική σύλληψη σε λειτουργικό εναλλακτικό σύστημα συναλλαγών στο διαδίκτυο.

Δομή

Το Bitcoin, ως σύστημα συναλλαγών, δεν έχει καμία σχέση ή εξάρτηση από το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα. Έχει αποκεντρωμένη αρχιτεκτονική, δεν ελέγχεται από συγκεκριμένο κεντρικό φορέα ούτε ανήκει σε κάποιον. Επίσης, διαθέτει το ομώνυμο δικό του νόμισμα (bitcoin ή BTC), το οποίο είναι αποκλειστικά ψηφιακό, καθόσον δεν έχει υλική υπόσταση (π.χ χαρτονομίσματα), δεν έχει εθνικότητα ούτε παράγεται σε κάποια χώρα. Επιπλέον, πρόκειται για αλγοριθμικό νόμισμα που βασίζεται σε ισχυρή κρυπτογραφία (γνωστό ως «κρυπτονόμισμα» ή «cryptocurrency»). Οι συναλλαγές με bitcoin στηρίζονται στη δομή peer to peer (p2p). Τούτο σημαίνει ότι κάθε συναλλαγή πραγματοποιείται άμεσα μεταξύ δύο ατόμων, χωρίς μεσάζοντες, ενώ παράλληλα όλοι οι χρήστες εξασφαλίζουν «ομότιμα» την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία αυτού του εναλλακτικού οικονομικού συστήματος, προσφέροντας την αναγκαία υπολογιστική ισχύ που απαιτείται για τη διενέργεια και επικύρωση των συναλλαγών. Στο ίδιο πνεύμα, όλες οι πληρωμές είναι δημόσιες. Κάθε χρήστης μπορεί να ελέγξει το σύνολο των διενεργούμενων συναλλαγών με bitcoin, από την πρώτη έως την τελευταία. Συγχρόνως, τούτη η διαφάνεια δεν θίγει την ανωνυμία των χρηστών, καθόσον η δημόσια αρχειοθέτηση των πληρωμών γίνεται βάσει κλειδάριθμων και όχι προσωπικών στοιχείων.

Λειτουργία των συναλλαγών

Πιο πρακτικά, μια συναλλαγή με bitcoin προϋποθέτει τη χρήση του σχετικού λογισμικού το οποίο παρέχεται δωρεάν και είναι ανοιχτού κώδικα (δηλαδή, καθένας μπορεί να λάβει πλήρη γνώση του πηγαίου κώδικα προγραμματισμού). Πρόκειται για ένα πρόγραμμα-πελάτη το οποίο συνδέει τον χρήστη με το p2p δίκτυο του Bitcoin και λειτουργεί ουσιαστικά ως ψηφιακό πορτοφόλι (Bitcoin wallet). Κάθε πορτοφόλι ταυτοποιείται με μία μοναδική αλφαριθμητική διεύθυνση 34 χαρακτήρων που είναι απαραίτητη, ώστε ο χρήστης να προβεί σε συναλλαγές. Σε κάθε διεύθυνση αντιστοιχεί ένα δημόσιο και ιδιωτικό κλειδί, που εξασφαλίζουν την πρόσβαση στο ψηφιακό πορτοφόλι. Το σύστημα αυτό ομοιάζει με τη γνωστή ηλεκτρονική αλληλογραφία (email). Μια συναλλαγή, δηλαδή, πραγματοποιείται με την απλή αποστολή bitcoins από το ψηφιακό πορτοφόλι ενός χρήστη στο ψηφιακό πορτοφόλι ενός άλλου χρήστη, ο οποίος έχει γνωστοποιήσει στον πρώτο τη σχετική διεύθυνση του. Κάθε συναλλαγή όμως που γίνεται στο δίκτυο του Bitcoin ελέγχεται για την εγκυρότητά της και στη συνέχεια τοποθετείται σε μια δέσμη («block») μαζί με άλλες συναλλαγές που έχουν ελεγχθεί. Κάθε δέκα λεπτά, δημιουργείται μια νέα δέσμη ελεγμένων συναλλαγών, η οποία συσχετίζεται με την αμέσως προηγούμενη αλλά και όλες τις παλαιότερες δέσμες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο παράγεται μια διαρκώς αυξανόμενη αλυσίδα δεσμών (γνωστή ως «blockchain»). Η αλυσίδα αυτή περιλαμβάνει το σύνολο των συναλλαγών στο δίκτυο Bitcoin, από την πρώτη έως την τελευταία, και αποθηκεύεται στον υπολογιστή κάθε χρήστη του εν λόγω δικτύου. Είναι ενδεικτικό ότι επί του παρόντος η εγκατάσταση του αναγκαίου προγράμματος-πελάτη προϋποθέτει τουλάχιστον 20 GB ελεύθερου αποθηκευτικού χώρου λόγω του μεγέθους του «block chain». Για τον συσχετισμό κάθε νέας δέσμης με τις προηγούμενες χρησιμοποιείται ένας μαθηματικός αλγόριθμος που επιβάλλει περίπλοκους μαθηματικούς υπολογισμούς.

Παραγωγή και απόκτηση bitcoins

Τόσο για την πραγματοποίηση αυτών των υπολογισμών, όσο και για τον προγενέστερο έλεγχο κάθε συναλλαγής απαιτείται επεξεργαστική ισχύς, την οποία παρέχουν με τους προσωπικούς τους υπολογιστές όλοι οι χρήστες του δικτύου Bitcoin. Τούτο άλλωστε, όπως προαναφέρθηκε, καθιστά το δίκτυο ομότιμο, διότι η λειτουργία του στηρίζεται σε όλους τους χρήστες και όχι σε μία κεντρική αρχή. Η ευφυής ιδέα του άγνωστου δημιουργού του Bitcoin ήταν η διάθεση bitcoins στους χρήστες που συμβάλλουν στη λειτουργία του δικτύου. Κάθε φορά που προστίθεται μία νέα δέσμη στην αλυσίδα, δηλαδή ανά δεκάλεπτο, το σύστημα δημιουργεί νέα bitcoins τα οποία διατίθενται στους χρήστες. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται «εξόρυξη» («mining») και εξασφαλίζει τη σταθερή παραγωγή ψηφιακών νομισματικών μονάδων. Πρέπει να επισημανθεί ότι έχει προβλεφθεί η προσαρμογή της δυσκολίας των μαθηματικών υπολογισμών, ώστε ανεξαρτήτως του πλήθους των χρηστών που συμμετέχουν, ο συσχετισμός κάθε δέσμης και η αντίστοιχη διάθεση bitcoins να πραγματοποιείται ανά δέκα λεπτά. Επίσης, ο αριθμός των παραγόμενων bitcoins μειώνεται με συγκεκριμένο ρυθμό, ώστε να αποφευχθεί ο πληθωρισμός του ψηφιακού χρήματος. Μάλιστα, βάσει του ισχύοντος μοντέλου, η δημιουργία bitcoins θα σταματήσει όταν το σύνολό τους καλύψει ακριβώς 21 εκατομμύρια και τούτο υπολογίζεται να συμβεί το έτος 2140. Οι προβλέψεις αυτές σε συνδυασμό με την αύξηση των χρηστών έχουν καταστήσει ήδη την εξόρυξη bitcoins πολύ απαιτητική  και έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη ειδικών υπολογιστών με αυξημένες επεξεργαστικές δυνατότητες για τον συγκεκριμένο σκοπό. Ως εκ τούτου, η πρωτογενής απόκτηση ψηφιακού χρήματος έχει γίνει πλέον ασύμφορη για τον απλό χρήστη. Ασφαλώς, υφίστανται εναλλακτικές δυνατότητες προμήθειας bitcoins. Τέτοια δυνατότητα, για παράδειγμα, αποτελεί η πώληση αγαθών ή η παροχή υπηρεσιών έναντι αντιτίμου σε ψηφιακό νόμισμα.

Ισοτιμία και υποδιαιρέσεις

Πάντως, ο απλούστερος τρόπος απόκτησης bitcoins είναι η αγορά τους έναντι συμβατικών χρημάτων μέσω διαφόρων ψηφιακών ανταλλακτηρίων, δηλαδή ιστοσελίδων που αναλαμβάνουν τη μετατροπή του ψηφιακού νομίσματος σε πραγματικό. Η μετατροπή στηρίζεται στην ισχύουσα ισοτιμία ή οποία εμφανίζει πολύ μεγάλη διακύμανση. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2010 η αξία ενός bitcoin δεν ξεπερνούσε τα 0,14 δολάρια, ενώ το 2013 άγγιξε τα 1400 δολάρια. Βαδίζοντας στο τέλος του 2015, ένα bitcoin ανταλλάσσεται περίπου με 274 δολάρια ή 237 ευρώ. Βεβαίως, για την είσοδο στον κόσμο του Bitcoin δεν επιβάλλεται η αγορά ενός ολόκληρου bitcoin. Όπως και τα συμβατικά νομίσματα, έτσι και το ψηφιακό έχει τις υποδιαιρέσεις του. Ωστόσο, σε αντίθεση προς τα γνωστά νομίσματα του αναλογικού κόσμου, το bitcoin υποδιαιρείται ακόμη και σε εκατομμυριοστά (μBTC), διευκολύνοντας τους χρήστες να το αποκτήσουν επενδύοντας ακόμη και πολύ μικρά ποσά.

Κίνδυνοι και ασφάλεια

Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η ιδέα του ψηφιακού νομίσματος, εν γένει, βρίσκεται σε ανάπτυξη, καθιστώντας το Bitcoin μια ελκυστική επενδυτική πρόταση. Είναι αυτονόητο όμως ότι με τόσο ασταθή ισοτιμία η επένδυση σε bitcoins είναι πολύ επισφαλής. Πέραν τούτου, πρέπει να επισημανθεί ότι οι μέθοδοι κρυπτογράφησης και επικύρωσης κάθε συναλλαγής εγγυώνται στο ακέραιο την ασφάλεια των συναλλαγών. Μολονότι είναι εύλογη η υποψία ότι ένα εικονικό νόμισμα μπορεί να είναι ευάλωτο σε επιθέσεις χάκερ και άλλους δικτυακούς κινδύνους, πρέπει να διευκρινισθεί ότι το σύστημα στο οποίο βασίζεται η λειτουργία του Bitcoin καθιστά αδύνατη την παραχάραξη του ψηφιακού νομίσματος. Για να αποφύγουμε τις περίπλοκες τεχνικές λεπτομέρειες, αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι η αλυσίδα όλων των συναλλαγών που προαναφέρθηκε ελέγχεται ανά πάσα στιγμή από το σύνολο των συνδεδεμένων υπολογιστών προκειμένου να επικυρωθεί. Αν επιχειρηθεί ο συσχετισμός «κάλπικης» συναλλαγής με το εν λόγω «blockchain» θα απορριφθεί αμέσως από το σύστημα το οποίο στηρίζει την ισχύ του σε πληθώρα υπολογιστών που το θωρακίζουν. Το αρνητικό σημείο αυτής της απρόσβλητης λειτουργικής δομής είναι η αδυναμία ακύρωσης ή αναστροφής συναλλαγής. Από τη στιγμή που επικυρώνεται μια συναλλαγή αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του «blockchain». Ο μόνος τρόπος ανάκτησης των αχρεωστήτως καταβληθέντων bitcoins είναι με νέα εντολή μεταφοράς τους από τον παραλήπτη προς τον αρχικό τους κάτοχο. Αυτό σημαίνει αυτομάτως ότι οι συναλλαγές με bitcoins πρέπει να διενεργούνται σε πλαίσιο αυξημένης εμπιστοσύνης μεταξύ αποστολέα και παραλήπτη.

Ο πιο ουσιαστικός κίνδυνος αφορά την αποθήκευση των bitcoins. Δεδομένου ότι η παραχάραξη του ψηφιακού νομίσματος είναι σχεδόν αδύνατη, είναι πολύ πιο συχνές οι περιπτώσεις διάρρηξης ψηφιακών πορτοφολιών και αφαίρεσης των ψηφιακών νομισμάτων που περιέχουν. Τούτο μπορεί να συμβεί είτε μαζικά με ηλεκτρονικές επιθέσεις σε ιστοσελίδες που παρέχουν υπηρεσίες online ψηφιακών πορτοφολιών σε μεγάλο αριθμό χρηστών, είτε μεμονωμένα με στοχευμένες επιθέσεις σε προσωπικούς υπολογιστές χρηστών που διατηρούν τοπικά αποθηκευμένα bitcoins. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι οι υφιστάμενες υπηρεσίες ψηφιακών πορτοφολιών δεν παρέχουν καμία εξασφάλιση της αξίας των bitcoins, δεν λειτουργούν δηλαδή ως τράπεζες. Επομένως, σε περίπτωση μη εξουσιοδοτημένης αφαίρεσης bitcoins με μεθόδους χάκινγκ, τον κίνδυνο φέρει αποκλειστικώς ο χρήστης ο οποίος θα απολέσει διά παντός την ψηφιακή του περιουσία. Πάντως, οι κακόβουλες διαδικτυακές επιθέσεις συνιστούν υπαρκτό κίνδυνο που διατρέχει όλο το φάσμα των ψηφιακών υπηρεσιών στο διαδίκτυο (π.χ. ηλεκτρονική διακυβέρνηση, ηλεκτρονικό εμπόριο, ηλεκτρονική τραπεζική) οι οποίες παρ’ όλα αυτά εξακολουθούν να αναπτύσσονται αναζητώντας διαρκώς ισχυρότερη προστασία.

Προοπτική

Οι γνωστές επισφάλειες και οι υπαρκτοί κίνδυνοι δεν φαίνεται να θέτουν φραγμούς στην ανάπτυξη του Bitcoin. Οι κάτοχοι bitcoins αυξάνονται, οι χρήστες που στηρίζουν το δίκτυο πολλαπλασιάζονται, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις δέχονται πληρωμές σε ψηφιακό νόμισμα, ενώ λειτουργούν ήδη ΑΤΜ (και στην Ελλάδα) για αγορά και πώληση bitcoins και εκδίδονται χρεωστικές κάρτες για bitcoins. Παράλληλα, η οικονομική κρίση που θέτει εν αμφιβόλω τα υφιστάμενα συμβατικά χρηματοοικονομικά και νομισματικά συστήματα έχει ωθήσει την ιδέα του ψηφιακού νομίσματος σε άλλο επίπεδο που υπερβαίνει την εξεζητημένη επενδυτική προσέγγιση. Ενδεικτικές είναι οι συζητήσεις και οι εκτιμήσεις που αναπτύχθηκαν σε σχέση με την ελληνική κρίση. Ορισμένοι θεωρητικοί υποστήριξαν ότι το Bitcoin θα συνιστούσε βιώσιμη εναλλακτική οικονομική πρόταση, ενώ ειδήμονες της αγοράς έβλεπαν σημαντική άνοδο της τιμής του bitcoin σε περίπτωση εξόδου της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ. Τελικά, αρκετοί Έλληνες, ιδίως έμπειροι χρήστες τους διαδικτύου, στράφηκαν στο Bitcoin για να παρακάμψουν τους περιορισμούς των τραπεζικών συναλλαγών, αλλά η τάση αυτή παρέμεινε τόσο μικρή που δεν επηρέασε τη σχετική ισοτιμία. Κατά μία άποψη, η εδραίωση του Bitcoin απαιτεί κοινωνίες πιο εξοικειωμένες με τη χρήση του «πλαστικού χρήματος» και των ηλεκτρονικών πληρωμών, ενώ π.χ. στην Ελλάδα κυριαρχεί προς το παρόν μια πιο παραδοσιακή κουλτούρα στο πεδίο των συναλλαγών. Εντούτοις, δεν αποκλείεται και το ψηφιακό νόμισμα να χαράξει ανάλογη πορεία με εκείνη του ίδιου του διαδικτύου και πολλών επιμέρους υπηρεσιών του, όπως τα κοινωνικά δίκτυα. Ενδέχεται, δηλαδή, μετά από μια πρώτη περίοδο αργής διείσδυσης να αποκτήσει ισχυρή απήχηση στην κοινωνία και να καταστεί ευθέως ανταγωνιστικό προς τα συμβατικά νομίσματα ή ακόμη και να τα εκτοπίσει.

Νομικό καθεστώς

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η νομική θεωρία και πράξη αποδείχθηκε για άλλη μια φορά απροετοίμαστη και αμήχανη απέναντι σε ένα νέο ψηφιακό φαινόμενο. Το γεγονός αυτό κατέστησε αμέσως το ψηφιακό νόμισμα αντικείμενο εκμετάλλευσης για τη διευκόλυνση κάθε είδους παρανομίας και απαγορευμένης συναλλαγής (π.χ. εμπόριο όπλων και ναρκωτικών, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος). Την πιο πρόσφατη ευρηματική εκδοχή τέτοιας χρήσης του ψηφιακού νομίσματος, αποτελεί η απαίτηση καταβολής bitcoin ως λύτρων σε περιπτώσεις απαγωγής ή άλλου είδους εκβιασμών. Πέραν τούτου βέβαια, ακόμη και στις περιπτώσεις που το ψηφιακό νόμισμα παρέχεται ως αντάλλαγμα στο πλαίσιο παροχής νόμιμων υπηρεσιών ή πωλήσεως μη απαγορευμένων αγαθών, ανακύπτει το κομβικό ζήτημα της φορολόγησης αυτών των συναλλαγών.

Συναφώς, μπορεί να ειπωθεί κατ’ αρχάς ότι μέχρι τούδε το Bitcoin και το ψηφιακό νόμισμα εν γένει δεν έχει αναγνωρισθεί ως νόμισμα από κανένα κράτος και δεν έχει τύχει συνολικής ρυθμίσεως ούτε σε εθνικό ούτε σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές έχει προκαλέσει αντίδραση της πολιτείας σε πολλές χώρες. Η πιο συγκροτημένη προσέγγιση του ψηφιακού νομίσματος απαντάται ασφαλώς στις Η.Π.Α. όπου το Bitcoin γνωρίζει και τη μεγαλύτερη εξάπλωση. Εκεί καταβάλλονται, αφενός, ήδη από το 2013, οργανωμένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της χρήσης του Bitcoin για παράνομους σκοπούς και, αφετέρου, οι αρμόδιες οικονομικές και τραπεζικές αρχές έχουν χαρακτηρίσει το bitcoin, όχι ως νόμισμα, αλλά τουλάχιστον ως μέσο χρηματικών συναλλαγών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το έχουν υπαγάγει σε ένα πλαίσιο διοικητικών υποχρεώσεων και φορολόγησης. Αντιθέτως, ορισμένα κράτη έχουν υιοθετήσει εντελώς διαφορετική τακτική, απαγορεύοντας ρητώς ή de facto τις συναλλαγές με bitcoins. Μεταξύ αυτών των κρατών συγκαταλέγονται η Ρωσία, η Κίνα, αλλά και η Ισλανδία.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υφίσταται κάποια νομοθετική πράξη ή πρωτοβουλία για τη ρύθμιση του ψηφιακού νομίσματος, παρά μόνο μια σχετική έκθεση και μια ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με σκοπό την προειδοποίηση των καταναλωτών για τους ενδεχόμενους κινδύνους που συνδέονται με τη χρήση εικονικών νομισμάτων. Στο πλαίσιο αυτό το εικονικό νόμισμα ορίζεται ως «είδος μη ρυθμιζόμενου ψηφιακού χρήματος, το οποίο δεν εκδίδεται από κεντρική τράπεζα ούτε τελεί υπό την εγγύησή της και μπορεί να χρησιμοποιείται ως μέσο πληρωμής». Αντίστοιχες ανακοινώσεις έχουν εκδώσει και οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και της Ελλάδας. Πέραν τούτου οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν προβεί σε ρύθμιση η διευκρίνιση του νομικού καθεστώτος σε σχέση με το Bitcoin. Σημαντική εξαίρεση αποτελεί η Γερμανία, όπου το ψηφιακό νόμισμα έχει χαρακτηρισθεί από τις αρμόδιες οικονομικές Αρχές ως «μονάδα υπολογισμού», ως ένα είδος «ιδιωτικού χρήματος», και κατ’ αυτόν τον τρόπο έχει επιτραπεί η χρήση του από νομικής απόψεως. Συγχρόνως, έχει προβλεφθεί η φοροαπαλλαγή των κερδών που προκύπτουν από τη διακράτηση bitcoins για περίοδο μεγαλύτερη του ενός έτους.

Όπως προκύπτει, λοιπόν, η χρήση του bitcoin ως ψηφιακού νομίσματος έχει τύχει μόνο σποραδικής και μεμονωμένης κανονιστικής ρυθμίσεως. Εντούτοις, η διαρκώς αυξανόμενη διείσδυσή του στις συναλλαγές, σε παγκόσμια κλίμακα, καθιστά μάλλον βέβαιη, προσεχώς, τη θέσπιση εθνικών και διεθνών κανόνων που θα διέπουν εν γένει την αναγνώριση και χρήση των ψηφιακών νομισμάτων στις συναλλαγές, θα αποσαφηνίζουν τη φορολογική τους μεταχείριση και θα προλαμβάνουν φαινόμενα καταχρήσεως για παράνομους σκοπούς. Τούτο, ασφαλώς, ανοίγει επίσης ένα νέο αχαρτογράφητο ερευνητικό πεδίο στον τομέα της νομικής πληροφορικής και προμηνύει νέες προκλήσεις για τον εφαρμοστή του δικαίου, υπενθυμίζοντας πόσο απρόβλεπτη μπορεί να είναι η συμπόρευση του ψηφιακού και του πραγματικού  κόσμου.

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:

Ορισμοί και εισαγωγή στη λειτουργία του Bitcoin:

https://el.wikibooks.org/wiki/Τα_πρώτα_βήματα_στο_Bitcoin

http://bitcoin.cbtnuggets.com

http://www.tovima.gr/science/article/?aid=475008

Η μελέτη θεμελίωσης του Bitcoin:

https://bitcoin.org/bitcoin.pdf

Βασικό λογισμικό και ψηφιακά πορτοφόλια:

https://bitcoin.org/el/choose-your-wallet

Ισοτιμία και υποδιαιρέσεις:

http://preev.com/btc/eur

http://bitcoinx.gr/bitcoin-και-υποδιαιρέσεις/

Bitcoin ATM και χρεωστική κάρτα:

http://coinatmradar.com

https://in.xapo.com/campaign/debit/

https://bitplastic.com/bitcoin-debit-card

Το Bitcoin στην Ελλάδα:

https://www.btcgreece.com

https://bitcoinsgreece.com

Νομικό καθεστώς:

http://www.loc.gov/law/help/bitcoin-survey/

http://www.coindesk.com/information/is-bitcoin-legal/

http://bitcoinist.net/legal-status-of-bitcoin/

http://www.faz.net/aktuell/finanzen/devisen-rohstoffe/digitale-waehrung-deutschland-erkennt-bitcoins-als-privates-geld-an-12535059.html

Έκθεση και ανακοίνωση της ΕΚΤ:

http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurrencyschemes201210en.pdf

http://www.eba.europa.eu/-/eba-warns-consumers-on-virtual-currencies

Βλ. επίσης:

http://www.naftemporiki.gr/story/972498/bitcoin-kai-elliniki-krisi

http://www.cnbc.com/2015/07/08/euro-drachma-bitcoin-greeces-currency-options.html

http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231295756

http://bitnews.gr

https://www.reddit.com/r/Bitcoin/

ΤΟ ΓεΔΕΕ ΑΠΟΚΛΕΙΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΣΗΜΑΤΟΣ SKYPE ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Το 2004 και 2005 η εταιρία Skype ζήτησε από το Γραφείο Εναρμονίσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (ΓΕΕΑ) την καταχώριση του εικονιστικού και λεκτικού σημείου SKYPE ως κοινοτικού σήματος για προϊόντα εξοπλισμού ήχου και εικόνας, τηλεφωνίας και φωτογραφίας καθώς και για υπηρεσίες πληροφορικής που αφορούν λογισμικά ή τη δημιουργία ή τη φιλοξενία ιστοτόπων.

Το 2005 και 2006 η εταιρία British Sky Broadcasting Group, με τη νέα επωνυμία Sky και Sky IP International, άσκησε ανακοπή επικαλούμενη κίνδυνο συγχύσεως με το δικό της κοινοτικό λεκτικό σήμα SKY το οποίο είχε κατατεθεί το 2003 για πανομοιότυπα προϊόντα και υπηρεσίες.

Με αποφάσεις του 2012 και 2013, το ΓΕΕΑ δέχθηκε την ανακοπή κρίνοντας ότι υπήρχε κίνδυνος συγχύσεως μεταξύ των αντιπαρατιθέμενων σημείων λόγω ιδίως του μέσου βαθμού ομοιότητας οπτικής, φωνητικής και εννοιολογικής και ότι δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για τη διαπίστωση περιορισμού αυτού του κινδύνου. Η Skype ζήτησε την ακύρωση των αποφάσεων αυτών ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με τις αποφάσεις του, της 5^ης Μαΐου 2015, το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της Skype και επιβεβαίωσε ότι υπάρχει κίνδυνος συγχύσεως μεταξύ του εικονιστικού και λεκτικού σημείου SKYPE και του λεκτικού σήματος SKY.

Όσον αφορά την οπτική, φωνητική και εννοιολογική ομοιότητα των αντιπαρατιθέμενων σημείων, το Γενικό Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι η προφορά του φωνήεντος «y» δεν είναι περισσότερο κλειστή στον όρο «skype» απ’ ότι στη λέξη «sky». Εξάλλου, η λέξη «sky», η οποία περιλαμβάνεται στο βασικό λεξιλόγιο της αγγλικής γλώσσας, γίνεται σαφώς αντιληπτή εντός του όρου «skype», παρά το ότι αυτός γράφεται ως μία μόνο λέξη. Τέλος, το στοιχείο «sky» στον όρο «skype» είναι απολύτως αναγνωρίσιμο από το οικείο κοινό, μολονότι το στοιχείο που απομένει, δηλαδή η κατάληξη «pe», δεν σημαίνει τίποτα.

Εξάλλου, το γεγονός ότι στο επίμαχο εικονιστικό σημείο το λεκτικό στοιχείο «skype» απεικονίζεται εντός σχήματος που έχει τη μορφή νέφους ή φούσκας δεν αίρει τον μέσο βαθμό οπτικής, φωνητικής και εννοιολογικής ομοιότητας. Δηλαδή, από οπτικής απόψεως, το εικονιστικό στοιχείο τονίζει απλώς και μόνο το λεκτικό στοιχείο και γίνεται αντιληπτό ως απλό πλαίσιο. Από φωνητικής απόψεως, το εικονιστικό στοιχείο υπό μορφή πλαισίου δεν παρέχει κάποια φωνητική εντύπωση, η οποία προσδιορίζεται αποκλειστικώς από το λεκτικό στοιχείο. Τέλος, από νοηματικής απόψεως, το εικονιστικό στοιχείο δεν εκφράζει κάποιο νόημα, εκτός ίσως από την ιδέα ενός νέφους, κάτι το οποίο είναι ικανό να αυξήσει ακόμη περισσότερο την πιθανότητα εντοπισμού του στοιχείου «sky» εντός του λεκτικού στοιχείου «skype», καθόσον τα νέφη βρίσκονται «στον ουρανό» και μπορούν εύκολα να συσχετιστούν με τον όρο «sky».

Όσον αφορά το επιχείρημα ότι τα σημεία «skype» έχουν αυξημένο διακριτικό χαρακτήρα επειδή είναι γνωστά στο κοινό, το Γενικό Δικαστήριο υπογράμμισε ότι, ακόμα και αν υποτεθεί ότι ο όρος «skype» έχει αποκτήσει ειδικώς τη σημασία προσδιορισμού υπηρεσιών τηλεπικοινωνίας παρεχομένων από την εταιρία Skype, θα πρόκειται για όρο γένους και, κατά συνέπεια, περιγραφικό αυτού του είδους υπηρεσιών.

Τέλος, το Γενικό Δικαστήριο επισήμανε ότι η ειρηνική συνύπαρξη των αντιπαρατιθέμενων σημείων στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη ως παράγων περιοριστικός του κινδύνου συγχύσεως, δεδομένου ότι δεν συντρέχουν οι προς τούτο προϋποθέσεις. Άλλωστε, η ειρηνική συνύπαρξη των σημείων αυτών στο Ηνωμένο Βασίλειο αφορά απλώς μία μεμονωμένη και πολύ ειδική υπηρεσία (δηλαδή τις υπηρεσίες επικοινωνίας σημείου προς σημείο) χωρίς, κατά συνέπεια, να μειώνει τον κίνδυνο συγχύσεως για τα πολυάριθμα λοιπά προϊόντα και υπηρεσίες για τις οποίες ζητείται το σήμα. Εξάλλου, η συνύπαρξη αυτή δεν διήρκεσε επί χρόνο αρκετό ώστε να ευσταθεί η υπόθεση ότι οφείλεται στην έλλειψη κινδύνου συγχύσεως στην αντίληψη του οικείου κοινού.

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:

Βλ. σχετική απόφαση:

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:62012TA0423&rid=2

ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΝΙΑΙΑ ΑΓΟΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Η ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής. Καθημερινά όμως στην ΕΕ, τόσο οι μεμονωμένοι πολίτες όσο και οι επιχειρήσεις έρχονται αντιμέτωποι με πολυάριθμα εμπόδια, από τον γεωγραφικό αποκλεισμό ή τις ανεπάρκειες της διασυνοριακής παράδοσης δεμάτων έως τις ασύνδετες ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Πολύ συχνά, οι ψηφιακές υπηρεσίες παραμένουν κλεισμένες στα εθνικά σύνορα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καθορίσει ως πρωταρχικό στόχο της την εξάλειψη των εμποδίων αυτών και τη δημιουργία ψηφιακής ενιαίας αγοράς, ώστε οι ελευθερίες που διέπουν την ενιαία αγορά της ΕΕ να επεκταθούν και στον ψηφιακό τομέα, δίνοντας ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Η στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά που εγκρίθηκε από την Επιτροπή το Μάιο του 2015 περιλαμβάνει μια σειρά στοχευμένων δράσεων που θα πρέπει να υλοποιηθούν έως το τέλος του 2016. Βασίζεται σε τρεις πυλώνες: (1) βελτίωση της πρόσβασης των καταναλωτών και των επιχειρήσεων σε ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες σε όλη την Ευρώπη, (2) δημιουργία κατάλληλων συνθηκών και ισότιμων όρων ανταγωνισμού για την εξάπλωση των ψηφιακών δικτύων και των καινοτόμων υπηρεσιών, (3) μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης της ψηφιακής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτών των τριών πυλώνων, η στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά περιλαμβάνει τις ακόλουθες 16 βασικές δράσεις.

Ειδικότερα, σε σχέση με τον πρώτο πυλώνα, η Επιτροπή θα εισηγηθεί:

1. κανόνες για τη διευκόλυνση του ηλεκτρονικού εμπορίου. Πρόκειται για εναρμονισμένους κανόνες της ΕΕ για τις συμβάσεις και την προστασία των καταναλωτών όσον αφορά τις αγορές μέσω διαδικτύου, είτε υλικών αγαθών, όπως υποδημάτων ή επίπλων, είτε ψηφιακού περιεχομένου, όπως ηλεκτρονικών βιβλίων ή εφαρμογών. Οι καταναλωτές αναμένεται να επωφεληθούν από ένα ευρύτερο φάσμα δικαιωμάτων και προσφορών, ενώ οι επιχειρήσεις θα μπορούν να πραγματοποιούν ευκολότερα πωλήσεις σε άλλες χώρες της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό, θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στις διασυνοριακές αγορές και πωλήσεις.

2. επιβολή των κανόνων προστασίας των καταναλωτών με ταχύτερο και ενιαίο τρόπο, χάρη στην αναθεώρηση του κανονισμού για τη συνεργασία σε θέματα προστασίας των καταναλωτών.

3. αποτελεσματικότερη και φθηνότερη αποστολή δεμάτων. Σήμερα, το 62% των επιχειρήσεων που προσπαθούν να πραγματοποιήσουν πωλήσεις μέσω διαδικτύου δηλώνουν ότι το υπερβολικά υψηλό κόστος αποστολής δεμάτων αποτελεί εμπόδιο.

4. εξάλειψη του αδικαιολόγητου γεωγραφικού αποκλεισμού - μιας πρακτικής που εισάγει διακρίσεις και χρησιμοποιείται για εμπορικούς σκοπούς όταν οι διαδικτυακοί πωλητές είτε αρνούνται στους καταναλωτές πρόσβαση σε ιστότοπο με βάση τον τόπο εγκατάστασής τους, ή τους προωθούν σε κατάστημα της περιοχής τους, όπου οι τιμές είναι όμως διαφορετικές. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι η ενοικίαση του ίδιου αυτοκινήτου και για τον ίδιο προορισμό μπορεί να στοιχίζει περισσότερο όταν πραγματοποιείται σε ένα κράτος μέλος απ’ ό,τι σε άλλο.

5. εντοπισμό πιθανών προβλημάτων ανταγωνισμού που επηρεάζουν τις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρονικού εμπορίου.

6. μια σύγχρονη, πιο ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας: θα ακολουθήσουν νομοθετικές προτάσεις πριν από το τέλος του 2015 για τη μείωση των διαφορών μεταξύ των εθνικών καθεστώτων για τα πνευματικά δικαιώματα και τη δυνατότητα ευρύτερης διαδικτυακής πρόσβασης σε έργα σε όλη την ΕΕ, μεταξύ άλλων, μέσω περαιτέρω εναρμονισμένων μέτρων. Στόχος είναι να βελτιωθεί η πρόσβαση στο διαδικτυακό πολιτισμικό περιεχόμενο και, ως εκ τούτου, να ενισχυθεί η πολιτιστική ποικιλομορφία και να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες για τους καλλιτέχνες και τη βιομηχανία περιεχομένου. Ειδικότερα, η Επιτροπή επιθυμεί να διασφαλίσει ότι οι χρήστες που αγοράζουν ταινίες, μουσική ή άρθρα στο σπίτι μπορούν να τα απολαύσουν ακόμη και στα ταξίδια τους σε όλη την Ευρώπη. Η Επιτροπή θα εξετάσει, επίσης, τον ρόλο των διαδικτυακών μεσαζόντων σε σχέση με τα προστατευόμενα έργα πνευματικής ιδιοκτησίας. Θα επισπεύσει δε μέτρα επιβολής εναντίον όσων παραβιάζουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε εμπορική κλίμακα.

7. επανεξέταση της οδηγίας για τη δορυφορική και καλωδιακή μετάδοση προκειμένου να εκτιμηθεί αν πρέπει να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής της για να συμπεριλάβει τις διαδικτυακές μεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών φορέων και να διερευνηθούν τρόποι ενίσχυσης της διασυνοριακής πρόσβασης σε υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικών φορέων στην Ευρώπη.

8. μείωση του διοικητικού φόρτου που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις εξαιτίας των διαφορετικών καθεστώτων ΦΠΑ, ώστε οι πωλητές υλικών αγαθών σε άλλες χώρες να επωφελούνται επίσης από την ενιαία ηλεκτρονική καταχώριση και πληρωμή, και να καθοριστεί ένα κοινό ελάχιστο ποσό ΦΠΑ για να βοηθηθούν οι μικρότερες νεοφυείς επιχειρήσεις που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές πωλήσεις.

Όσον αφορά το δεύτερο πυλώνα, η Επιτροπή προτίθεται:

9. να παρουσιάσει μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση των τηλεπικοινωνιακών κανόνων της ΕΕ. Η μεταρρύθμιση αυτή περιλαμβάνει τον αποτελεσματικότερο συντονισμό του ραδιοφάσματος και τον καθορισμό κοινών κριτηρίων σε επίπεδο ΕΕ για την εκχώρηση ραδιοφάσματος σε εθνικό επίπεδο, τη δημιουργία κινήτρων για επενδύσεις σε ευρυζωνικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας, τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για όλους τους παράγοντες της αγοράς, παραδοσιακών και νέων, και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου.

10. να επανεξετάσει το πλαίσιο οπτικοακουστικών μέσων με σκοπό να το προσαρμόσει στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα, εστιάζοντας στους ρόλους των διαφόρων παραγόντων της αγοράς όσον αφορά την προώθηση των ευρωπαϊκών έργων. Επιπλέον, θα εξετάσει τον τρόπο προσαρμογής των ισχυόντων κανόνων (της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων) σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα για τη διανομή περιεχομένου.

11. να αναλύσει διεξοδικά τον ρόλο των διαδικτυακών πλατφορμών (μηχανών αναζήτησης, μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ηλεκτρονικών καταστημάτων εφαρμογών, κ.λπ.) στην αγορά. Η ανάλυση αυτή θα καλύψει διάφορα ζητήματα, όπως την έλλειψη διαφάνειας των αποτελεσμάτων της αναζήτησης και των τιμολογιακών πολιτικών, το πώς χρησιμοποιούν οι πλατφόρμες τις πληροφορίες που αποκτούν, τις σχέσεις μεταξύ πλατφορμών και παρόχων και την προώθηση των δικών τους υπηρεσιών σε βάρος των ανταγωνιστών - στο βαθμό που δεν καλύπτονται ήδη από το δίκαιο ανταγωνισμού. Θα εξετάσει επίσης τον καλύτερο δυνατό τρόπο για την αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο.

12. να ενισχύσει την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια στις ψηφιακές υπηρεσίες, κυρίως όσον αφορά τον χειρισμό προσωπικών δεδομένων. Βάσει των νέων κανόνων της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων, που αναμένεται να εγκριθούν έως το τέλος του 2015, η Επιτροπή πρόκειται να αναθεωρήσει την οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.

13. να προτείνει μια εταιρική σχέση με τη βιομηχανία όσον αφορά την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο στον τομέα των τεχνολογιών, καθώς και λύσεις για την ασφάλεια των ηλεκτρονικών δικτύων.

Στο πλαίσιο του τρίτου πυλώνα, η Επιτροπή πρόκειται:

14. να προτείνει μια «ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ελεύθερη ροή δεδομένων» με στόχο την ελεύθερη κυκλοφορία δεδομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μερικές φορές, οι νέες υπηρεσίες παρεμποδίζονται από περιορισμούς σχετικά με τον τόπο όπου βρίσκονται τα δεδομένα ή με την πρόσβασή τους, οι οποίοι συχνά δεν έχουν καμία σχέση με την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Η νέα πρωτοβουλία θα αντιμετωπίσει αυτούς τους περιορισμούς, ενθαρρύνοντας έτσι την καινοτομία. Η Επιτροπή θα δρομολογήσει επίσης μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για το υπολογιστικό νέφος που θα καλύπτει την πιστοποίηση των υπηρεσιών νέφους, την αλλαγή παρόχων υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους και ένα «υπολογιστικό νέφος έρευνας».

15. να καθορίσει προτεραιότητες όσον αφορά τα πρότυπα και τη διαλειτουργικότητα σε καίριους τομείς για την ψηφιακή ενιαία αγορά, όπως η ηλεκτρονική υγεία και ο σχεδιασμός των μεταφορών ή της ενέργειας (έξυπνα συστήματα μέτρησης).

16. να στηρίξει μια ψηφιακή κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, όπου οι πολίτες θα διαθέτουν τις κατάλληλες δεξιότητες για να αξιοποιούν τις ευκαιρίες που παρέχει το διαδίκτυο και να έχουν περισσότερες δυνατότητες απασχόλησης. Επίσης, ένα νέο σχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση προβλέπει τη διασύνδεση των μητρώων επιχειρήσεων σε όλη την Ευρώπη, τη συνεργασία των διαφόρων εθνικών συστημάτων, καθώς και τη δυνατότητα των επιχειρήσεων και των πολιτών να κοινοποιούν εφάπαξ τα δεδομένα τους στις δημόσιες αρχές, που σημαίνει ότι αυτές δεν θα ζητούν πλέον τις ίδιες πληροφορίες όταν μπορούν να χρησιμοποιούν τις πληροφορίες που ήδη διαθέτουν. Η πρωτοβουλία της «εφάπαξ παροχής δεδομένων» θα περιορίσει τη γραφειοκρατία και θα μπορέσει δυνητικά να εξοικονομήσει περίπου 5 δισ. ευρώ τον χρόνο έως το 2017. Θα επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την εφαρμογή των ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων και των διαλειτουργικών ηλεκτρονικών υπογραφών.

Η ομάδα έργου για την ψηφιακή ενιαία αγορά θα μεριμνήσει για την υλοποίηση των διαφόρων αυτών δράσεων έως το τέλος του 2016, ώστε με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η ψηφιακή ενιαία αγορά να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό.

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:

Η στρατηγική της ψηφιακής ενιαίας αγοράς για την Ευρώπη:

http://ec.europa.eu/priorities/digital-single-market/docs/dsm-communication_en.pdf

Συχνές ερωτήσεις-απαντήσεις:

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-4920_en.htm

Βλ. επίσης:

http://ec.europa.eu/priorities/digital-single-market/docs/dsm-factsheet_el.pdf

ΟΝΟΜΑΤΑ ΧΩΡΟΥ ΔΥΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕΤΤ

Από τις 4 Μαΐου 2015, η ΕΕΤΤ ξεκίνησε να εκχωρεί ονόματα χώρου (domain names) με δύο χαρακτήρες, για παράδειγμα aa.gr και aa.com.gr, σύμφωνα με το νέο Κανονισμό της Αρχής για τη διαχείριση και εκχώρηση ονομάτων χώρου (domain names) με κατάληξη .gr.

Η ΕΕΤΤ προχώρησε πρόσφατα στην έκδοση νέου Κανονισμού με σκοπό την ανταπόκριση στις σύγχρονες ανάγκες των επιχειρήσεων και των πολιτών που διαθέτουν ή αποκτούν όνομα χώρου, την προσθήκη περίπου 8.000 νέων ονομάτων χώρου και την παροχή επιπρόσθετης προστασίας από κακόβουλες πρακτικές.

Επισημαίνεται ότι η ΕΕΤΤ, κατά την απόκτηση ονόματος χώρου με κατάληξη .gr, προσφέρει υπηρεσίες για επίλυση διαφορών σε περιπτώσεις διεκδίκησης ονόματος χώρου όπως π.χ., κατοχή εμπορικού σήματος, διατήρηση της ίδιας ηλεκτρονικής διεύθυνσης ακόμα και σε περίπτωση αλλαγής της εταιρίας παροχής υπηρεσιών Internet και απόκτηση ονόματος χώρου και με ελληνικούς χαρακτήρες, π.χ., «τοονομαμου.gr».

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:

Περισσότερες πληροφορίες:

http://www.eett.gr

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΤΑ GOOGLE

Στις 15 Απριλίου 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απηύθυνε κοινοποίηση αιτιάσεων στην Google, ισχυριζόμενη ότι η εν λόγω εταιρία έχει καταχραστεί τη δεσπόζουσα θέση της στις αγορές υπηρεσιών γενικής διαδικτυακής αναζήτησης στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) με τη συστηματική ευνοϊκή μεταχείριση της δικής της υπηρεσίας σύγκρισης τιμών στις οικείες σελίδες με τα αποτελέσματα γενικής αναζήτησης. Η προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής είναι ότι αυτή η συμπεριφορά συνιστά παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ, διότι καταπνίγει τον ανταγωνισμό και βλάπτει τους καταναλωτές. Βεβαίως, η αποστολή κοινοποίησης αιτιάσεων δεν προδικάζει την έκβαση της έρευνας.

Οι υπηρεσίες σύγκρισης τιμών προϊόντων επιτρέπουν στους καταναλωτές να αναζητούν προϊόντα σε ιστότοπους διαδικτυακών αγορών και να συγκρίνουν τις τιμές μεταξύ διαφόρων πωλητών. Σύμφωνα με το προκαταρκτικό συμπέρασμα της έρευνας της Επιτροπής, η οποία κινήθηκε τον Νοέμβριο του 2010, η Google επιφυλάσσει συστηματικά ευνοϊκή μεταχείριση στη δική της υπηρεσία σύγκρισης τιμών (η οποία επί του παρόντος ονομάζεται «Google Shopping») στις δικές της σελίδες με τα αποτελέσματα γενικής αναζήτησης, για παράδειγμα προβάλλοντας στην οθόνη την υπηρεσία «Google Shopping» σε πιο εξέχουσα θέση. Ενδέχεται, επομένως, να εκτρέπει τεχνηέντως την κίνηση από ανταγωνιστικές υπηρεσίες σύγκρισης τιμών και να περιορίζει τη δυνατότητά τους να ανταγωνίζονται στην αγορά. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία ότι οι χρήστες δεν βλέπουν κατ’ ανάγκη τα σχετικότερα αποτελέσματα των αναζητήσεών τους, γεγονός που αποβαίνει σε βάρος των καταναλωτών, ενώ καταπνίγει την καινοτομία. Η προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής είναι ότι η Google, για να δώσει τέλος στη συμπεριφορά αυτή, θα πρέπει να μεταχειρίζεται με τον ίδιο τρόπο τη δική της υπηρεσία σύγκρισης τιμών και εκείνες των ανταγωνιστών της. Η Google έχει την ευκαιρία να απαντήσει στους ισχυρισμούς της Επιτροπής εντός δέκα εβδομάδων και στη συνέχεια να ζητήσει επίσημη ακρόαση. Η Επιτροπή θεωρεί ότι, συνολικά, οι προηγούμενες προτάσεις ανάληψης υποχρεώσεων της Google δεν επαρκούσαν για να εξαλείψουν τις ανησυχίες της όσον αφορά τον ανταγωνισμό.

Επιπλέον, η Επιτροπή έχει κινήσει επισήμως χωριστή έρευνα για παράβαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας σχετικά με τη συμπεριφορά της Google όσον αφορά το λειτουργικό σύστημα κινητών τηλεφώνων Android. Η έρευνα θα επικεντρωθεί στο κατά πόσον η Google έχει συνάψει αντιανταγωνιστικές συμφωνίες ή έχει καταχραστεί πιθανή δεσπόζουσα θέση στον τομέα των λειτουργικών συστημάτων, των εφαρμογών και των υπηρεσιών για τις έξυπνες συσκευές κινητής τηλεφωνίας.

Από το 2005, η ανάπτυξη του λειτουργικού συστήματος κινητών τηλεφώνων Android βρίσκεται στα χέρια της Google. Το Android αποτελεί σύστημα ανοικτού πηγαίου κώδικα, υπό την έννοια ότι είναι ελεύθερη η χρήση και η ανάπτυξή του από οποιονδήποτε. Η πλειονότητα των κατασκευαστών έξυπνων κινητών τηλεφώνων και ταμπλετών χρησιμοποιεί το λειτουργικό σύστημα Android σε συνδυασμό με φάσμα εφαρμογών και υπηρεσιών αποκλειστικής εκμετάλλευσης της Google. Οι κατασκευαστές αυτοί συνάπτουν συμφωνίες με την Google για να αποκτήσουν το δικαίωμα εγκατάστασης των εφαρμογών της Google στις δικές τους συσκευές Android. Η εις βάθος έρευνα της Επιτροπής θα επικεντρωθεί στο κατά πόσον η Google έχει παραβιάσει τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της ΕΕ, εμποδίζοντας την ανάπτυξη ανταγωνιστικών λειτουργικών συστημάτων, εφαρμογών και υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας και την πρόσβασή τους στην αγορά, σε βάρος των καταναλωτών και των σχεδιαστών καινοτόμων υπηρεσιών και προϊόντων.

Η Επιτροπή συνεχίζει την υπό εξέλιξη επίσημη έρευνα, στο πλαίσιο των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ, για τις λοιπές πτυχές της συμπεριφοράς της Google στον ΕΟΧ, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται η ευνοϊκή μεταχείριση από την Google άλλων εξειδικευμένων υπηρεσιών αναζήτησης στα γενικά αποτελέσματα αναζήτησης, καθώς και οι ανησυχίες που αφορούν την αντιγραφή διαδικτυακού περιεχομένου των ανταγωνιστών (γνωστή ως «ιστοσυγκομιδή»), την αποκλειστικότητα στον τομέα της διαφήμισης και τους αδικαιολόγητους περιορισμούς που επιβάλλονται στους διαφημιστές.

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:

Σχετικό δελτίο τύπου:

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4780_en.pdf

Βλ. επίσης:

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-10-1624_en.pdf

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-4781_en.pdf

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-4782_en.pdf

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΠΑ ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΕΕ

Στη Γαλλία και στο Λουξεμβούργο, η παροχή ηλεκτρονικών (ή ψηφιακών) βιβλίων υπόκειται σε μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ. Από την 1η Ιανουαρίου 2012, η Γαλλία και το Λουξεμβούργο εφαρμόζουν, αντιστοίχως, συντελεστή ΦΠΑ ύψους 5,5% και 3% στην παροχή ηλεκτρονικών βιβλίων.

Τα επίμαχα στην προκειμένη περίπτωση ηλεκτρονικά βιβλία είναι βιβλία που παρέχονται έναντι αντιτίμου μέσω τηλεφορτώσεως ή μεταδόσεως στο διαδίκτυο (streaming) από ιστοσελίδα, καθώς και βιβλία υπό ηλεκτρονική μορφή τα οποία μπορούν να προβληθούν σε υπολογιστή, «έξυπνο» τηλέφωνο, αναγνώστη ηλεκτρονικών βιβλίων ή άλλο σύστημα αναγνώσεως.

Η Επιτροπή ζήτησε από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) να διαπιστώσει ότι, εφαρμόζοντας μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ στην παροχή ηλεκτρονικών βιβλίων, η Γαλλία και το Λουξεμβούργο παρέβησαν τις υποχρεώσεις που υπέχουν δυνάμει της οδηγίας για τον ΦΠΑ.

Το ΔΕΕ έκανε δεκτές τις προσφυγές λόγω παραβάσεως που άσκησε η Επιτροπή (αποφάσεις C-479/13 και C-502/13), επισημαίνοντας καταρχήν ότι μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ μπορεί να εφαρμοστεί μόνο στις παραδόσεις αγαθών και τις παροχές υπηρεσιών που ορίζονται στο παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας για τον ΦΠΑ. Το παράρτημα αυτό αναφέρει, μεταξύ άλλων, την «παροχή βιβλίων, κάθε υλικού υποθέματος». Ως εκ τούτου, το ΔΕΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ εφαρμόζεται επί της παροχής βιβλίου με υλικό υπόθεμα. Ασφαλώς, προκειμένου να διαβαστεί ένα ηλεκτρονικό βιβλίο, προϋποτίθεται η ύπαρξη υλικού υποθέματος (όπως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής), αλλά τέτοιου είδους υπόθεμα δεν παρέχεται μαζί με το ηλεκτρονικό βιβλίο, και, επιπλέον, το παράρτημα ΙΙΙ δεν περιλαμβάνει στο πεδίο εφαρμογής του την παροχή τέτοιου είδους βιβλίων.

Επίσης, το ΔΕΕ διαπίστωσε ότι η οδηγία για τον ΦΠΑ αποκλείει κάθε δυνατότητα εφαρμογής μειωμένου συντελεστή στις «ηλεκτρονικά παρεχόμενες υπηρεσίες» και η παροχή ηλεκτρονικών βιβλίων συνιστά τέτοιου είδους υπηρεσία. Το ΔΕΕ απέρριψε το επιχείρημα κατά το οποίο η παροχή ηλεκτρονικών βιβλίων αποτελεί παράδοση αγαθών (και όχι υπηρεσία). Συγκεκριμένα, αποκλειστικώς και μόνον το υλικό υπόθεμα το οποίο καθιστά δυνατή την ανάγνωση των ηλεκτρονικών βιβλίων μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ενσώματο αγαθό», τέτοιο όμως υπόθεμα δεν υφίσταται κατά την παροχή ηλεκτρονικών βιβλίων.

Βεβαίως, οι εν λόγω αποφάσεις του ΔΕΕ δεν εμποδίζουν τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ για τα βιβλία με υλικό υπόθεμα, όπως, μεταξύ άλλων, τα συμβατικά βιβλία.

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:

Κείμενο αποφάσεως C-479/13:

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:62013CJ0479:EL:HTML

Κείμενο αποφάσεως C-502/13:

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:62013CJ0502:EL:HTML