e-πίκαιρα: Σεπτεμβρίου 2015

Το καλοκαίρι του 2015 έμελλε να καταγραφεί στην ιστορική μνήμη για τις κρίσιμες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις με επίκεντρο την Ελλάδα. Τραπεζική αργία, έλεγχος στις κινήσεις κεφαλαίων, ημερήσιο όριο αναλήψεων, αποτέλεσαν νέους όρους που προστέθηκαν στο καθημερινό λεξιλόγιο κάθε πολίτη. Παράλληλα όμως πύκνωσαν και οι αναφορές σε εναλλακτικά νομίσματα και ευρηματικούς τρόπους διεξόδου από τον περιορισμό των συναλλαγών. Στο πλαίσιο αυτό άρχισε να συζητείται ευρύτερα και στη χώρα μας το φαινόμενο Βitcoin, το οποίο αν και δεν είναι πλέον καινοφανές σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι βέβαιο ότι αποτελεί ακόμη άγνωστη ή τουλάχιστον μη οικεία έννοια για την πλειονότητα των Ελλήνων, όπως συνέβαινε άλλωστε και με το facebook πριν από μερικά χρόνια.

Ορισμός

Αναζητώντας στο διαδίκτυο την απάντηση στο τι εστί Bitcoin, προκύπτουν αποτελέσματα που το ορίζουν ως «λογισμικό ανοιχτού κώδικα που αποτελεί τη βάση του δικτύου» και «μονάδα συναλλαγής πληροφοριών του λογισμικού» ή ως «αποκεντρωμένο νομισματικό σύστημα που βασίζεται στις αρχές της ομότιμης δικτύωσης, των ψηφιακών υπογραφών και των συναρτήσεων απόδειξης εργασίας». Αυτοί οι ορισμοί είναι μεν σωστοί, αλλά και αρκετά δυσνόητοι. Με πιο απλό και σύντομο τρόπο θα μπορούσε να ειπωθεί γενικώς ότι το Bitcoin είναι ένα ψηφιακό νόμισμα το οποίο στηρίζεται στη λειτουργία του διαδικτύου.

Καταγωγή

Η ιδέα για ένα εικονικό κυβερνονόμισμα είναι συνυφασμένη με την ευρεία διάδοση του διαδικτύου στα τέλη της δεκαετίας του ‘90. Ωστόσο, μόλις το 2008 δόθηκε στη δημοσιότητα μια μελέτη που πρότεινε ένα ολοκληρωμένο σύστημα δημιουργίας, διαχείρισης και διακίνησης ψηφιακού χρήματος. Τη μελέτη υπέγραφε ο Satoshi Nakamoto, ένα πρόσωπο αδιευκρίνιστης –έως σήμερα– ταυτότητας που αποτελεί πλέον θρύλο του κυβερνοχώρου. Παρά την αφάνεια του δημιουργού του, το Bitcoin δεν άργησε να μετουσιωθεί από θεωρητική σύλληψη σε λειτουργικό εναλλακτικό σύστημα συναλλαγών στο διαδίκτυο.

Δομή

Το Bitcoin, ως σύστημα συναλλαγών, δεν έχει καμία σχέση ή εξάρτηση από το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα. Έχει αποκεντρωμένη αρχιτεκτονική, δεν ελέγχεται από συγκεκριμένο κεντρικό φορέα ούτε ανήκει σε κάποιον. Επίσης, διαθέτει το ομώνυμο δικό του νόμισμα (bitcoin ή BTC), το οποίο είναι αποκλειστικά ψηφιακό, καθόσον δεν έχει υλική υπόσταση (π.χ χαρτονομίσματα), δεν έχει εθνικότητα ούτε παράγεται σε κάποια χώρα. Επιπλέον, πρόκειται για αλγοριθμικό νόμισμα που βασίζεται σε ισχυρή κρυπτογραφία (γνωστό ως «κρυπτονόμισμα» ή «cryptocurrency»). Οι συναλλαγές με bitcoin στηρίζονται στη δομή peer to peer (p2p). Τούτο σημαίνει ότι κάθε συναλλαγή πραγματοποιείται άμεσα μεταξύ δύο ατόμων, χωρίς μεσάζοντες, ενώ παράλληλα όλοι οι χρήστες εξασφαλίζουν «ομότιμα» την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία αυτού του εναλλακτικού οικονομικού συστήματος, προσφέροντας την αναγκαία υπολογιστική ισχύ που απαιτείται για τη διενέργεια και επικύρωση των συναλλαγών. Στο ίδιο πνεύμα, όλες οι πληρωμές είναι δημόσιες. Κάθε χρήστης μπορεί να ελέγξει το σύνολο των διενεργούμενων συναλλαγών με bitcoin, από την πρώτη έως την τελευταία. Συγχρόνως, τούτη η διαφάνεια δεν θίγει την ανωνυμία των χρηστών, καθόσον η δημόσια αρχειοθέτηση των πληρωμών γίνεται βάσει κλειδάριθμων και όχι προσωπικών στοιχείων.

Λειτουργία των συναλλαγών

Πιο πρακτικά, μια συναλλαγή με bitcoin προϋποθέτει τη χρήση του σχετικού λογισμικού το οποίο παρέχεται δωρεάν και είναι ανοιχτού κώδικα (δηλαδή, καθένας μπορεί να λάβει πλήρη γνώση του πηγαίου κώδικα προγραμματισμού). Πρόκειται για ένα πρόγραμμα-πελάτη το οποίο συνδέει τον χρήστη με το p2p δίκτυο του Bitcoin και λειτουργεί ουσιαστικά ως ψηφιακό πορτοφόλι (Bitcoin wallet). Κάθε πορτοφόλι ταυτοποιείται με μία μοναδική αλφαριθμητική διεύθυνση 34 χαρακτήρων που είναι απαραίτητη, ώστε ο χρήστης να προβεί σε συναλλαγές. Σε κάθε διεύθυνση αντιστοιχεί ένα δημόσιο και ιδιωτικό κλειδί, που εξασφαλίζουν την πρόσβαση στο ψηφιακό πορτοφόλι. Το σύστημα αυτό ομοιάζει με τη γνωστή ηλεκτρονική αλληλογραφία (email). Μια συναλλαγή, δηλαδή, πραγματοποιείται με την απλή αποστολή bitcoins από το ψηφιακό πορτοφόλι ενός χρήστη στο ψηφιακό πορτοφόλι ενός άλλου χρήστη, ο οποίος έχει γνωστοποιήσει στον πρώτο τη σχετική διεύθυνση του. Κάθε συναλλαγή όμως που γίνεται στο δίκτυο του Bitcoin ελέγχεται για την εγκυρότητά της και στη συνέχεια τοποθετείται σε μια δέσμη («block») μαζί με άλλες συναλλαγές που έχουν ελεγχθεί. Κάθε δέκα λεπτά, δημιουργείται μια νέα δέσμη ελεγμένων συναλλαγών, η οποία συσχετίζεται με την αμέσως προηγούμενη αλλά και όλες τις παλαιότερες δέσμες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο παράγεται μια διαρκώς αυξανόμενη αλυσίδα δεσμών (γνωστή ως «blockchain»). Η αλυσίδα αυτή περιλαμβάνει το σύνολο των συναλλαγών στο δίκτυο Bitcoin, από την πρώτη έως την τελευταία, και αποθηκεύεται στον υπολογιστή κάθε χρήστη του εν λόγω δικτύου. Είναι ενδεικτικό ότι επί του παρόντος η εγκατάσταση του αναγκαίου προγράμματος-πελάτη προϋποθέτει τουλάχιστον 20 GB ελεύθερου αποθηκευτικού χώρου λόγω του μεγέθους του «block chain». Για τον συσχετισμό κάθε νέας δέσμης με τις προηγούμενες χρησιμοποιείται ένας μαθηματικός αλγόριθμος που επιβάλλει περίπλοκους μαθηματικούς υπολογισμούς.

Παραγωγή και απόκτηση bitcoins

Τόσο για την πραγματοποίηση αυτών των υπολογισμών, όσο και για τον προγενέστερο έλεγχο κάθε συναλλαγής απαιτείται επεξεργαστική ισχύς, την οποία παρέχουν με τους προσωπικούς τους υπολογιστές όλοι οι χρήστες του δικτύου Bitcoin. Τούτο άλλωστε, όπως προαναφέρθηκε, καθιστά το δίκτυο ομότιμο, διότι η λειτουργία του στηρίζεται σε όλους τους χρήστες και όχι σε μία κεντρική αρχή. Η ευφυής ιδέα του άγνωστου δημιουργού του Bitcoin ήταν η διάθεση bitcoins στους χρήστες που συμβάλλουν στη λειτουργία του δικτύου. Κάθε φορά που προστίθεται μία νέα δέσμη στην αλυσίδα, δηλαδή ανά δεκάλεπτο, το σύστημα δημιουργεί νέα bitcoins τα οποία διατίθενται στους χρήστες. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται «εξόρυξη» («mining») και εξασφαλίζει τη σταθερή παραγωγή ψηφιακών νομισματικών μονάδων. Πρέπει να επισημανθεί ότι έχει προβλεφθεί η προσαρμογή της δυσκολίας των μαθηματικών υπολογισμών, ώστε ανεξαρτήτως του πλήθους των χρηστών που συμμετέχουν, ο συσχετισμός κάθε δέσμης και η αντίστοιχη διάθεση bitcoins να πραγματοποιείται ανά δέκα λεπτά. Επίσης, ο αριθμός των παραγόμενων bitcoins μειώνεται με συγκεκριμένο ρυθμό, ώστε να αποφευχθεί ο πληθωρισμός του ψηφιακού χρήματος. Μάλιστα, βάσει του ισχύοντος μοντέλου, η δημιουργία bitcoins θα σταματήσει όταν το σύνολό τους καλύψει ακριβώς 21 εκατομμύρια και τούτο υπολογίζεται να συμβεί το έτος 2140. Οι προβλέψεις αυτές σε συνδυασμό με την αύξηση των χρηστών έχουν καταστήσει ήδη την εξόρυξη bitcoins πολύ απαιτητική και έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη ειδικών υπολογιστών με αυξημένες επεξεργαστικές δυνατότητες για τον συγκεκριμένο σκοπό. Ως εκ τούτου, η πρωτογενής απόκτηση ψηφιακού χρήματος έχει γίνει πλέον ασύμφορη για τον απλό χρήστη. Ασφαλώς, υφίστανται εναλλακτικές δυνατότητες προμήθειας bitcoins. Τέτοια δυνατότητα, για παράδειγμα, αποτελεί η πώληση αγαθών ή η παροχή υπηρεσιών έναντι αντιτίμου σε ψηφιακό νόμισμα.

Ισοτιμία και υποδιαιρέσεις

Πάντως, ο απλούστερος τρόπος απόκτησης bitcoins είναι η αγορά τους έναντι συμβατικών χρημάτων μέσω διαφόρων ψηφιακών ανταλλακτηρίων, δηλαδή ιστοσελίδων που αναλαμβάνουν τη μετατροπή του ψηφιακού νομίσματος σε πραγματικό. Η μετατροπή στηρίζεται στην ισχύουσα ισοτιμία ή οποία εμφανίζει πολύ μεγάλη διακύμανση. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2010 η αξία ενός bitcoin δεν ξεπερνούσε τα 0,14 δολάρια, ενώ το 2013 άγγιξε τα 1400 δολάρια. Βαδίζοντας στο τέλος του 2015, ένα bitcoin ανταλλάσσεται περίπου με 274 δολάρια ή 237 ευρώ. Βεβαίως, για την είσοδο στον κόσμο του Bitcoin δεν επιβάλλεται η αγορά ενός ολόκληρου bitcoin. Όπως και τα συμβατικά νομίσματα, έτσι και το ψηφιακό έχει τις υποδιαιρέσεις του. Ωστόσο, σε αντίθεση προς τα γνωστά νομίσματα του αναλογικού κόσμου, το bitcoin υποδιαιρείται ακόμη και σε εκατομμυριοστά (μBTC), διευκολύνοντας τους χρήστες να το αποκτήσουν επενδύοντας ακόμη και πολύ μικρά ποσά.

Κίνδυνοι και ασφάλεια

Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η ιδέα του ψηφιακού νομίσματος, εν γένει, βρίσκεται σε ανάπτυξη, καθιστώντας το Bitcoin μια ελκυστική επενδυτική πρόταση. Είναι αυτονόητο όμως ότι με τόσο ασταθή ισοτιμία η επένδυση σε bitcoins είναι πολύ επισφαλής. Πέραν τούτου, πρέπει να επισημανθεί ότι οι μέθοδοι κρυπτογράφησης και επικύρωσης κάθε συναλλαγής εγγυώνται στο ακέραιο την ασφάλεια των συναλλαγών. Μολονότι είναι εύλογη η υποψία ότι ένα εικονικό νόμισμα μπορεί να είναι ευάλωτο σε επιθέσεις χάκερ και άλλους δικτυακούς κινδύνους, πρέπει να διευκρινισθεί ότι το σύστημα στο οποίο βασίζεται η λειτουργία του Bitcoin καθιστά αδύνατη την παραχάραξη του ψηφιακού νομίσματος. Για να αποφύγουμε τις περίπλοκες τεχνικές λεπτομέρειες, αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι η αλυσίδα όλων των συναλλαγών που προαναφέρθηκε ελέγχεται ανά πάσα στιγμή από το σύνολο των συνδεδεμένων υπολογιστών προκειμένου να επικυρωθεί. Αν επιχειρηθεί ο συσχετισμός «κάλπικης» συναλλαγής με το εν λόγω «blockchain» θα απορριφθεί αμέσως από το σύστημα το οποίο στηρίζει την ισχύ του σε πληθώρα υπολογιστών που το θωρακίζουν. Το αρνητικό σημείο αυτής της απρόσβλητης λειτουργικής δομής είναι η αδυναμία ακύρωσης ή αναστροφής συναλλαγής. Από τη στιγμή που επικυρώνεται μια συναλλαγή αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του «blockchain». Ο μόνος τρόπος ανάκτησης των αχρεωστήτως καταβληθέντων bitcoins είναι με νέα εντολή μεταφοράς τους από τον παραλήπτη προς τον αρχικό τους κάτοχο. Αυτό σημαίνει αυτομάτως ότι οι συναλλαγές με bitcoins πρέπει να διενεργούνται σε πλαίσιο αυξημένης εμπιστοσύνης μεταξύ αποστολέα και παραλήπτη.

Ο πιο ουσιαστικός κίνδυνος αφορά την αποθήκευση των bitcoins. Δεδομένου ότι η παραχάραξη του ψηφιακού νομίσματος είναι σχεδόν αδύνατη, είναι πολύ πιο συχνές οι περιπτώσεις διάρρηξης ψηφιακών πορτοφολιών και αφαίρεσης των ψηφιακών νομισμάτων που περιέχουν. Τούτο μπορεί να συμβεί είτε μαζικά με ηλεκτρονικές επιθέσεις σε ιστοσελίδες που παρέχουν υπηρεσίες online ψηφιακών πορτοφολιών σε μεγάλο αριθμό χρηστών, είτε μεμονωμένα με στοχευμένες επιθέσεις σε προσωπικούς υπολογιστές χρηστών που διατηρούν τοπικά αποθηκευμένα bitcoins. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι οι υφιστάμενες υπηρεσίες ψηφιακών πορτοφολιών δεν παρέχουν καμία εξασφάλιση της αξίας των bitcoins, δεν λειτουργούν δηλαδή ως τράπεζες. Επομένως, σε περίπτωση μη εξουσιοδοτημένης αφαίρεσης bitcoins με μεθόδους χάκινγκ, τον κίνδυνο φέρει αποκλειστικώς ο χρήστης ο οποίος θα απολέσει διά παντός την ψηφιακή του περιουσία. Πάντως, οι κακόβουλες διαδικτυακές επιθέσεις συνιστούν υπαρκτό κίνδυνο που διατρέχει όλο το φάσμα των ψηφιακών υπηρεσιών στο διαδίκτυο (π.χ. ηλεκτρονική διακυβέρνηση, ηλεκτρονικό εμπόριο, ηλεκτρονική τραπεζική) οι οποίες παρ’ όλα αυτά εξακολουθούν να αναπτύσσονται αναζητώντας διαρκώς ισχυρότερη προστασία.

Προοπτική

Οι γνωστές επισφάλειες και οι υπαρκτοί κίνδυνοι δεν φαίνεται να θέτουν φραγμούς στην ανάπτυξη του Bitcoin. Οι κάτοχοι bitcoins αυξάνονται, οι χρήστες που στηρίζουν το δίκτυο πολλαπλασιάζονται, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις δέχονται πληρωμές σε ψηφιακό νόμισμα, ενώ λειτουργούν ήδη ΑΤΜ (και στην Ελλάδα) για αγορά και πώληση bitcoins και εκδίδονται χρεωστικές κάρτες για bitcoins. Παράλληλα, η οικονομική κρίση που θέτει εν αμφιβόλω τα υφιστάμενα συμβατικά χρηματοοικονομικά και νομισματικά συστήματα έχει ωθήσει την ιδέα του ψηφιακού νομίσματος σε άλλο επίπεδο που υπερβαίνει την εξεζητημένη επενδυτική προσέγγιση. Ενδεικτικές είναι οι συζητήσεις και οι εκτιμήσεις που αναπτύχθηκαν σε σχέση με την ελληνική κρίση. Ορισμένοι θεωρητικοί υποστήριξαν ότι το Bitcoin θα συνιστούσε βιώσιμη εναλλακτική οικονομική πρόταση, ενώ ειδήμονες της αγοράς έβλεπαν σημαντική άνοδο της τιμής του bitcoin σε περίπτωση εξόδου της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ. Τελικά, αρκετοί Έλληνες, ιδίως έμπειροι χρήστες τους διαδικτύου, στράφηκαν στο Bitcoin για να παρακάμψουν τους περιορισμούς των τραπεζικών συναλλαγών, αλλά η τάση αυτή παρέμεινε τόσο μικρή που δεν επηρέασε τη σχετική ισοτιμία. Κατά μία άποψη, η εδραίωση του Bitcoin απαιτεί κοινωνίες πιο εξοικειωμένες με τη χρήση του «πλαστικού χρήματος» και των ηλεκτρονικών πληρωμών, ενώ π.χ. στην Ελλάδα κυριαρχεί προς το παρόν μια πιο παραδοσιακή κουλτούρα στο πεδίο των συναλλαγών. Εντούτοις, δεν αποκλείεται και το ψηφιακό νόμισμα να χαράξει ανάλογη πορεία με εκείνη του ίδιου του διαδικτύου και πολλών επιμέρους υπηρεσιών του, όπως τα κοινωνικά δίκτυα. Ενδέχεται, δηλαδή, μετά από μια πρώτη περίοδο αργής διείσδυσης να αποκτήσει ισχυρή απήχηση στην κοινωνία και να καταστεί ευθέως ανταγωνιστικό προς τα συμβατικά νομίσματα ή ακόμη και να τα εκτοπίσει.

Νομικό καθεστώς

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η νομική θεωρία και πράξη αποδείχθηκε για άλλη μια φορά απροετοίμαστη και αμήχανη απέναντι σε ένα νέο ψηφιακό φαινόμενο. Το γεγονός αυτό κατέστησε αμέσως το ψηφιακό νόμισμα αντικείμενο εκμετάλλευσης για τη διευκόλυνση κάθε είδους παρανομίας και απαγορευμένης συναλλαγής (π.χ. εμπόριο όπλων και ναρκωτικών, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος). Την πιο πρόσφατη ευρηματική εκδοχή τέτοιας χρήσης του ψηφιακού νομίσματος, αποτελεί η απαίτηση καταβολής bitcoin ως λύτρων σε περιπτώσεις απαγωγής ή άλλου είδους εκβιασμών. Πέραν τούτου βέβαια, ακόμη και στις περιπτώσεις που το ψηφιακό νόμισμα παρέχεται ως αντάλλαγμα στο πλαίσιο παροχής νόμιμων υπηρεσιών ή πωλήσεως μη απαγορευμένων αγαθών, ανακύπτει το κομβικό ζήτημα της φορολόγησης αυτών των συναλλαγών.

Συναφώς, μπορεί να ειπωθεί κατ’ αρχάς ότι μέχρι τούδε το Bitcoin και το ψηφιακό νόμισμα εν γένει δεν έχει αναγνωρισθεί ως νόμισμα από κανένα κράτος και δεν έχει τύχει συνολικής ρυθμίσεως ούτε σε εθνικό ούτε σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές έχει προκαλέσει αντίδραση της πολιτείας σε πολλές χώρες. Η πιο συγκροτημένη προσέγγιση του ψηφιακού νομίσματος απαντάται ασφαλώς στις Η.Π.Α. όπου το Bitcoin γνωρίζει και τη μεγαλύτερη εξάπλωση. Εκεί καταβάλλονται, αφενός, ήδη από το 2013, οργανωμένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της χρήσης του Bitcoin για παράνομους σκοπούς και, αφετέρου, οι αρμόδιες οικονομικές και τραπεζικές αρχές έχουν χαρακτηρίσει το bitcoin, όχι ως νόμισμα, αλλά τουλάχιστον ως μέσο χρηματικών συναλλαγών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το έχουν υπαγάγει σε ένα πλαίσιο διοικητικών υποχρεώσεων και φορολόγησης. Αντιθέτως, ορισμένα κράτη έχουν υιοθετήσει εντελώς διαφορετική τακτική, απαγορεύοντας ρητώς ή de facto τις συναλλαγές με bitcoins. Μεταξύ αυτών των κρατών συγκαταλέγονται η Ρωσία, η Κίνα, αλλά και η Ισλανδία.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υφίσταται κάποια νομοθετική πράξη ή πρωτοβουλία για τη ρύθμιση του ψηφιακού νομίσματος, παρά μόνο μια σχετική έκθεση και μια ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με σκοπό την προειδοποίηση των καταναλωτών για τους ενδεχόμενους κινδύνους που συνδέονται με τη χρήση εικονικών νομισμάτων. Στο πλαίσιο αυτό το εικονικό νόμισμα ορίζεται ως «είδος μη ρυθμιζόμενου ψηφιακού χρήματος, το οποίο δεν εκδίδεται από κεντρική τράπεζα ούτε τελεί υπό την εγγύησή της και μπορεί να χρησιμοποιείται ως μέσο πληρωμής». Αντίστοιχες ανακοινώσεις έχουν εκδώσει και οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και της Ελλάδας. Πέραν τούτου οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν προβεί σε ρύθμιση η διευκρίνιση του νομικού καθεστώτος σε σχέση με το Bitcoin. Σημαντική εξαίρεση αποτελεί η Γερμανία, όπου το ψηφιακό νόμισμα έχει χαρακτηρισθεί από τις αρμόδιες οικονομικές Αρχές ως «μονάδα υπολογισμού», ως ένα είδος «ιδιωτικού χρήματος», και κατ’ αυτόν τον τρόπο έχει επιτραπεί η χρήση του από νομικής απόψεως. Συγχρόνως, έχει προβλεφθεί η φοροαπαλλαγή των κερδών που προκύπτουν από τη διακράτηση bitcoins για περίοδο μεγαλύτερη του ενός έτους.

Όπως προκύπτει, λοιπόν, η χρήση του bitcoin ως ψηφιακού νομίσματος έχει τύχει μόνο σποραδικής και μεμονωμένης κανονιστικής ρυθμίσεως. Εντούτοις, η διαρκώς αυξανόμενη διείσδυσή του στις συναλλαγές, σε παγκόσμια κλίμακα, καθιστά μάλλον βέβαιη, προσεχώς, τη θέσπιση εθνικών και διεθνών κανόνων που θα διέπουν εν γένει την αναγνώριση και χρήση των ψηφιακών νομισμάτων στις συναλλαγές, θα αποσαφηνίζουν τη φορολογική τους μεταχείριση και θα προλαμβάνουν φαινόμενα καταχρήσεως για παράνομους σκοπούς. Τούτο, ασφαλώς, ανοίγει επίσης ένα νέο αχαρτογράφητο ερευνητικό πεδίο στον τομέα της νομικής πληροφορικής και προμηνύει νέες προκλήσεις για τον εφαρμοστή του δικαίου, υπενθυμίζοντας πόσο απρόβλεπτη μπορεί να είναι η συμπόρευση του ψηφιακού και του πραγματικού κόσμου.

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:

Ορισμοί και εισαγωγή στη λειτουργία του Bitcoin:

https://el.wikibooks.org/wiki/Τα_πρώτα_βήματα_στο_Bitcoin

http://bitcoin.cbtnuggets.com

http://www.tovima.gr/science/article/?aid=475008

Η μελέτη θεμελίωσης του Bitcoin:

https://bitcoin.org/bitcoin.pdf

Βασικό λογισμικό και ψηφιακά πορτοφόλια:

https://bitcoin.org/el/choose-your-wallet

Ισοτιμία και υποδιαιρέσεις:

http://preev.com/btc/eur

http://bitcoinx.gr/bitcoin-και-υποδιαιρέσεις/