Στα τέλη του 2005 ψηφίστηκε στη Βουλή ο νόμος 3418/2005, ο οποίος έθεσε σε ισχύ το νέο Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας, καταργώντας τον παλαιότερο του 1955 (Βασιλικό Διάταγμα 25.5./6.7.1955). Ο νέος Κώδικας, αποτελεί σαφέστατα ένα νομοθετικό κείμενο νέας κοπής, που ανταποκρίνεται σε μεγάλο βαθμό στις απαιτήσεις της σύγχρονης ιατρικής, ενσωματώνοντας ιδιαίτερης βαρύτητας διατάξεις σχετικά με τη συναίνεση του ασθενή, το ιατρικό απόρρητο, τις μεταμοσχεύσεις, την προστασία της γενετικής ταυτότητας κ.λ.π.. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και ειδικό κεφάλαιο που αφορά στις «Σχέσεις Ιατρού και Κοινωνίας», όπου περιγράφεται ουσιαστικά ο κοινωνικός χαρακτήρας του ιατρικού λειτουργήματος. Στο πλαίσιο αυτού του κεφαλαίου και ειδικότερα στο άρθρο 18 ρυθμίζεται και η παρουσία των ιατρών στο διαδίκτυο. Η διάταξη αυτή, όμως, αν και φαινομενικά μοντέρνα παραμένει αδύναμη στο περιεχόμενο, εξαντλούμενη στον περιορισμό της διαφημιστικής προβολής και στην αποφυγή παραπληροφόρησης.
Πιο συγκεκριμένα, με την πρώτη παράγραφο του άρθρου 18 παρέχεται ρητά η δυνατότητα στους ιατρούς να διατηρούν ιστοσελίδα, λύνοντας καταρχήν το ζήτημα της πιθανής ταύτισης της με απαγορευμένη ιατρική διαφήμιση. Εν συνεχεία όμως ακολουθεί μια αόριστη παραπομπή στο άρθρο 17 παρ. 3 του εν λόγω νόμου, το οποίο εισάγει απαγορεύσεις ως προς την ανάρτηση επαγγελματικών πινακίδων και ορίζει περιοριστικά το περιεχόμενό τους (όνομα, επώνυμο, αριθμό μητρώου, τίτλοι σπουδών, ειδικότητα, ημέρες και ώρες επισκέψεων). Η ασαφής αυτή διατύπωση ακολουθείται από γενικές προβλέψεις αναφορικά με την επαγγελματική ευπρέπεια και την αντικειμενικότητα των παρεχόμενων πληροφοριών. Στην τρίτη παράγραφο δε, γίνεται ειδική μνεία στην επιτρεπόμενη δυνατότητα αναφοράς της συνεργασίας του ιατρού με ασφαλιστικούς φορείς και ταμεία ασθενείας. Εξ αντιδιαστολής, λοιπόν, θα μπορούσε να συναχθεί το συμπέρασμα ότι μια ιατρική ιστοσελίδα πρέπει να αναπτύσσεται αποκλειστικά μέσα στο περιοριστικό πλαίσιο της επίμαχης διάταξης. Εν ολίγοις, δηλαδή, μια εκ πρώτης όψεως πρωτοποριακή ρύθμιση, καταλήγει να περιορίζει υπέρμετρα τις δυνατότητες ψηφιακής πληροφόρησης και διαδικτυακής επικοινωνίας μεταξύ ιατρού και ασθενών.
Αν η ανωτέρω προσέγγιση κρίνεται υπερβολική στο μέτρο που αποδομεί μια εν γένει ικανοποιητική πρωτοβουλία του νομοθέτη, αξίζει να αναφερθεί, προς υπεράσπισή της, πως -όχι πολύ μακριά από την Ελλάδα- στις μεσογειακές Ιταλία και Ισπανία καθώς και στη Δανία ή τη Γερμανία, οι πρακτικές τηλεϊατρικής εντάσσονται ολοένα και περισσότερο στο σύστημα υγείας. Πρόσφατη μελέτη του ελληνικού Παρατηρητηρίου της Κοινωνίας της Πληροφορίας ξεχωρίζει τις καλύτερες εφαρμογές τηλεϊατρικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παρουσιάζοντας, ενδεικτικά, το γερμανικό σύστημα «bIT4health», το «MedCom» της Δανίας και τα «VEPSY» και «Boario Home Care Project» στην Ιταλία. Τα συστήματα αυτά προάγουν μεθόδους που σε πρώτη φάση διευκολύνουν την ταχύτερη εξυπηρέτηση των ασθενών με χρήση ηλεκτρονικών καρτών υγείας και ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Ήδη όμως εφαρμόζονται και πρακτικές τηλεδιάγνωσης που βασίζονται στην πλήρη εκμετάλλευση των ψηφιακών παροχών και επιτρέπουν την άμεση και εύκολη επικοινωνία ιατρού-ασθενούς μέχρι και την τηλενοσηλεία. Χαρακτηριστική είναι η προσπάθεια στο πλαίσιο του συστήματος «VEPSY», όπου επιχειρείται η εξέλιξη της θεραπευτικής διαδικασίας στον τομέα της κλινικής ψυχολογίας με τη χρήση ενός εικονικού περιβάλλοντος θεραπείας.
Σε κάθε περίπτωση, η απουσία οποιασδήποτε πρόβλεψης ή αναφοράς περί τηλεϊατρικής αποτελεί σημαντική παράλειψη για ένα σύγχρονο Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας. Αντίστοιχα και η ρύθμιση του άρθρου 18 φαίνεται να ανακόπτει παρά να προωθεί τις προηγμένες δυνατότητες επικοινωνίας που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν με τη συνδρομή της ψηφιακής τεχνολογίας, αναμορφώνοντας ουσιαστικά το τοπίο στις σχέσεις ιατρού και ασθενή. Εντούτοις, διατηρείται η προσδοκία μιας πιο ώριμης και διορατικής αντιμετώπισης των τεχνολογικών δεδομένων στην επόμενη νομοθετική παρέμβαση, η οποία ίσως συμπέσει με την άνοδο της χώρας στην κλίμακα του Δείκτη Ετοιμότητας Νέων Τεχνολογιών.
ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:
Ελεύθερη πρόσβαση στο κείμενο του Κώδικα:
http://www.isth.gr/deontologia.asp (μορφή html)
http://www.isch.gr/files/kodikasdeontologias.pdf (μορφή pdf)
Παλαιότερος Κώδικας:
http://www.mednet.gr/law/law2.htm
Παρατηρήσεις της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής:
http://www.bioethics.gr/document.php?category_id=69&document_id=340
Μελέτη του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας (πρακτικές Τηλεϊατρικής):
http://www.observatory.gr/files/meletes/
Best%20Practices%20in%20the%20ICT%20sector_GR.pdf
