Τον Απρίλιο του 2004, με πρωτοβουλία της Γαλλικής Δημοκρατίας, της Ιρλανδίας, του Βασιλείου της Σουηδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου προτάθηκε στους κόλπους της Ε.Ε. μια απόφαση-πλαίσιο «για τη διατήρηση δεδομένων που υποβάλλονται σε επεξεργασία και αποθηκεύονται σε συνάρτηση με την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών διαθέσιμων στο κοινό, ή δεδομένων που περιλαμβάνονται σε δημόσια τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, με σκοπό την πρόληψη, τη διερεύνηση, τον εντοπισμό και τη δίωξη του εγκλήματος και των εν γένει ποινικών αδικημάτων, στα οποία περιλαμβάνεται και η τρομοκρατία». Το επίμαχο σχέδιο απόφασης-πλαισίου συνάντησε πολλές αντιδράσεις αναφορικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων και την περιφρούρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και απορρίφθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τη διαδικασία διαβούλευσης. Μετά από μερικούς μήνες, υπό την Προεδρία του Ηνωμένου Βασιλείου και με αφορμή το τρομοκρατικό χτύπημα της 7ης Ιουλίου 2005 στο μετρό του Λονδίνου, ο Βρετανός Υπουργός Εσωτερικών ζήτησε τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με σκοπό την ενίσχυση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας ενάντια στην τρομοκρατική απειλή. Η ανταπόκριση της Επιτροπής ήταν άμεση: τον Σεπτέμβριο του 2005 κατέθεσε πρόταση Οδηγίας «σχετικά με τη διατήρηση των δεδομένων τα οποία υποβλήθηκαν σε επεξεργασία σχετική με την παροχή δημόσιων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών και για την τροποποίηση της Οδηγίας 2002/58/ΕΚ». Μετά από αρκετές αλλαγές η πρόταση εγκρίθηκε τελικά με τη συναπόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που στις 14 Δεκεμβρίου 2005 την υπερψήφισε με 378 ψήφους έναντι 197.
Η νέα Οδηγία, που αναμένεται να δημοσιευτεί, αν και ικανοποίησε τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών, την Επιτροπή και την πλειοψηφία των ευρωβουλευτών προκάλεσε έντονη δυσαρέσκεια στην κοινή γνώμη γεννώντας ένα ακόμα ακτιβιστικό μέτωπο. Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της Οδηγίας, επιβάλλεται στους οργανισμούς τηλεπικοινωνιών και στους παροχείς υπηρεσιών Ίντερνετ η διατήρηση τηλεπικοινωνιακών δεδομένων κίνησης και θέσης των χρηστών, φυσικών ή νομικών προσώπων, για ορισμένο διάστημα με σκοπό τη διευκόλυνση της έρευνας, του εντοπισμού και της δίωξης σοβαρών εγκλημάτων. Όσον αφορά το είδος των δεδομένων, παρατίθεται αναλυτικός κατάλογος που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, ως προς τη σταθερή και κινητή τηλεφωνία, τον τηλεφωνικό αριθμό καλούντος και καλούμενου, τη διάρκεια, την ημέρα και την ώρα κλήσης για περαιωμένες ή αναπάντητες κλήσεις καθώς και τον αριθμό αποστολέα και λήπτη γραπτών μηνυμάτων (SMS), ενώ αναφορικά με τις διαδικτυακές υπηρεσίες, προβλέπεται η καταγραφή της ταυτότητας του χρήστη, της διεύθυνσης ΙΡ, του είδους σύνδεσης, του αριθμού τηλεφωνικής γραμμής και της ταυτότητας των συμμετεχόντων σε κλήσεις VoIP (Voice over IP ή κοινώς «ιντερνετική τηλεφωνία»). Όπως προκύπτει, λοιπόν, η εποπτεία των δεδομένων, αν και ευρεία, δεν επεκτείνεται, προς το παρόν τουλάχιστον, σε παρακολούθηση του περιεχομένου αλλά καλύπτει μόνο τα περιγραφικά στοιχεία χρήσης. Το χρονικό διάστημα διατήρησης των δεδομένων, επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια κάθε κράτους-μέλους, που πρέπει όμως να κινηθεί μέσα σε ένα όριο 6 έως 24 μηνών από την ημερομηνία της επικοινωνίας. Επιπλέον, η πρόσβαση στα δεδομένα επιτρέπεται αποκλειστικά για την έρευνα «σοβαρών εγκλημάτων», ο ορισμός των οποίων εναπόκειται και πάλι στη βούληση του εθνικού νομοθέτη, ο οποίος όμως παραπέμπεται διευκρινιστικά στον κατάλογο εγκλημάτων που εμπεριέχεται στην απόφαση-πλαίσιο για το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης. Από το τελικό κείμενο της Οδηγίας απουσιάζει, επίσης, κάποια πρόβλεψη σχετικά με την κάλυψη του κόστους που θα επωμιστούν οι εταιρίες τηλεπικοινωνιών και παροχής Ίντερνετ για τη διατήρηση αυτού του μεγάλου όγκου δεδομένων. Σύμφωνα και με γνωμοδότηση της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς, η διατήρηση δεδομένων θα επιβαρύνει οικονομικά σε σημαντικό βαθμό την ευρωπαϊκή βιομηχανία επικοινωνιών. Το γεγονός αυτό δημιουργεί τον κίνδυνο εμπορικής εκμετάλλευσης των συλλεχθέντων δεδομένων από τους παρόχους προς αντιστάθμιση των αυξημένων εξόδων τους. Στην περίπτωση αυτή, βέβαια, καταργείται κάθε έννοια προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Δικαιολογημένα, οι πολίτες της Ένωσης αντιμετωπίζουν τη νέα Οδηγία, ως προσπάθεια αστυνόμευσης της προσωπικής ζωής και περιορισμού της ατομικής ελευθερίας. Μόλις τρία χρόνια έχουν περάσει, άλλωστε, από τότε που ο Ευρωπαίος νομοθέτης ενίσχυσε την προστασία των προσωπικών δεδομένων με την Οδηγία 2002/58/ΕΚ και επανέρχεται σήμερα με μια γενική τροποποιητική διάταξη, που φιλοξενείται στη νέα Οδηγία, απασφαλίζοντας ουσιαστικά την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Όπως αναφέρει και ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων στη σχετική γνωμοδότησή του, «η Οδηγία έχει σημαντικό αντίκτυπο στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα […] και παρά τη μεταβολή των περιστάσεων δεν πείθει για την αναγκαιότητα της διατήρησης των δεδομένων κίνησης και θέσης προς το σκοπό της επιβολής του νόμου». Εν κατακλείδι, αναμένεται με ενδιαφέρον η προσαρμογή των νέων κοινοτικών ρυθμίσεων στην ελληνική νομοθεσία. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως ακόμη εκκρεμεί η ενσωμάτωση της Οδηγίας 2002/58/ΕΚ «για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στη ηλεκτρονικές επικοινωνίες». Ίσως, βέβαια, τα αντανακλαστικά του Έλληνα νομοθέτη αποδειχθούν ταχύτερα στην προσπάθεια παρακολούθησης του ιδιωτικού βίου σε σχέση με τις πρωτοβουλίες περιφρούρησής του.
ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS:
Σχέδιο απόφασης πλαισίου:
http://www.europarl.eu.int/meetdocs/2004_2009/documents/cls/
cons_cons(2004)08958_/cons_cons(2004)08958_el.pdf
Πρόταση Οδηγίας:
http://europa.eu.int/information_society/policy/ecomm/doc/
info_centre/communic_reports/data_retention/retention_proposal_en_com_2005_0438.pdf (αρχική)
http://www.ispai.ie/051202EUDR.pdf (τελική)
Γνωμοδότηση Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων:
http://europa.eu.int/eur-lex/lex/LexUriServ/site/el/oj/2005/
c_298/c_29820051129el00010012.pdf
Σχέδιο γνωμοδότησης Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς:
http://www.europarl.eu.int/meetdocs/2004_2009/documents/cls/
cons_cons(2004)08958_/cons_cons(2004)08958_el.pdf
Δελτία τύπου:
http://europa.eu.int/rapid/pressReleasesAction.do?reference=MEMO/
05/328&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en
http://news.com.com/Europe+passes+tough+new+data+retention+laws/
2100-7350_3-5995089.html
Αντιδράσεις Ακτιβιστών:
http://www.dataretentionisnosolution.com/index.php?lang=el
http://wiki.ffii.de/DataRet0512En
http://www.epic.org/privacy/intl/data_retention.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου